Türkiye'nin Muhasebe Kitapları Satış Sitesi
Maliyet Muhasebesi

Maliyet Muhasebesi

Prof. Dr. Mevlüt Karakaya


Baskı Tarihi: Eylül 2014
Sayfa Sayısı: 826
Fiyatı: 52 TL
İndirimli Fiyatı:51 TL (Kdv Dahil)
BASKISI TÜKENDİ
KİTAP HAKKINDA
  • Google
  • Tw
  • Fb

Maliyet Muhasebesi Prof. Dr. Mevlüt KARAKAYA tarafından ilk baskından beri güncellenerek ve tekrardan gözden geçirilerek yeni baskısını yapmıştır. Maliyet Muhasebesi Kitabı bu alanda değerli okurlarımızı defalarca güncellenerek daha sağlıklı bilgilendirmeyi amaçlamıştır.Maliyet Muhasebesi Kitabı; Tekdüzen Muhasebe Sistemi, Türkiye Muhasebe Standartları, Türk Vergi Mevzuatı, Enflasyon Düzeltmesi, Yeni Gelişmeler konu başlıkları hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşabileceğiniz kitaptır.

ı

ÖNSÖZ

Birinci baskısı 2004 yılında yapılmış olan bu kitap, o tarihten bu yana değiştirilerek/geliştirilerek beş baskıyı geride bırakmış ve bugün altıncı baskısına ulaşmıştır. Bir ders kitabı için altı baskı olgunlaşmanın önemli bir işaretidir.
Kitabın olgunlaşma sürecinde; başta maliyet muhasebesi dersini veren hocalarımız olmak üzere, bu dersi alan öğrencilerimiz, mali müşavirlik sınavlarına hazırlanan adaylar ve meslek mensuplarımızın çok önemli katkıları olmuştur. İlk baskından önce de yıllarca ders notu olarak okutulan bu kitabın; maliyet hesaplama sistemi, maliyet kayıt sistemi ve maliyet yönetimi sistemine ilişkin teknik ve yöntemleri bir bütünlük içerisinde ele alarak öğretme yaklaşımı yanında, anlatım sadeliği ve örnek çalışmaları takdir toplayan yanları olmuştur.
Kitabın muhasebe eğitimine kazandırılmasında; önceki baskılarda isimlerini zikrettiğim başta hocalarım ve mesai arkadaşlarım olmak üzere katkısı olan herkese, tabi ki sabır ve anlayışla beni her zaman destekleyen eşim ve çocuklarıma bir kez daha teşekkür ve şükranlarımı sunuyorum.
Gözden geçirilmiş altıncı baskının ilgilenen herkese faydalı olacağını umuyorum.
Saygılarımla,
Prof. Dr. Mevlüt KARAKAYA
 ı

İÇİNDEKİLER

ŞEKİLLER LİSTESİ………………………………………………………………………………………………………………. xv
TABLOLAR LİSTESİ……………………………………………………………………………………………………………. xvi
GRAFİKLER LİSTESİ………………………………………………………………………………………………………….. xvi
KISALTMALAR………………………………………………………………………………………………………………….. xvii
GİRİŞ ………………………………………………………………………………………………………………………………….  1
BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL KAVRAMLAR
1.1.   MALİYET MUHASEBESİNİN İŞLETME MUHASEBE SİSTEMİNDEKİ YERİ…………………………… 7
1.2.   MALİYET MUHASEBESİNİN ALT SİSTEMLERİ…………………………………………………………………. 8
1.3.   MALİYET MUHASEBESİNİN KONUSU VE İŞLEVLERİ……………………………………………………… 10
1.3.1.   BİRİM MALİYETLERİN BELİRLENMESİ                                                                            11
1.3.2.  GİDER KONTROLÜNÜN SAĞLANMASI                                                                           12
1.3.3.   PLANLAMAYA YARDIMCI OLUNMASI                                                                              13
1.3.4.  ÖZEL AMAÇLI KARARLARA YARDIMCI OLUNMASI                                                       13
1.4.   GİDER – MALİYET – HARCAMA VE ZARAR KAVRAMLARI………………………………………………. 14
1.4.1.  GİDER KAVRAMI………………………………………………………………………………………………… 14
1.4.2.   MALİYET KAVRAMI…………………………………………………………………………………………….. 16
1.4.3.  ZARAR KAVRAMI……………………………………………………………………………………………….. 18
1.4.4.   HARCAMA KAVRAMI………………………………………………………………………………………….. 18
1.4.5.  GİDER – MALİYET – ZARAR VE HARCAMA İLİŞKİSİ                                                        19
1.5.   ÇALIŞMA SORU VE PROBLEMLERİ……………………………………………………………………………… 22
İKİNCİ BÖLÜM GİDERLERİN SINIFLANDIRILMASI
2.1.    ÇEŞİTLERİNE GÖRE SINIFLANDIRILMASI……………………………………………………………………. 25
2.2.    İŞLETME FONKSİYONLARINA GÖRE SINIFLANDIRILMASI…………………………………………… 28
2.3.    GİDER YERLERİNE GÖRE SINIFLANDIRILMASI…………………………………………………………… 34
2.4.    GİDER YÜKLENİCİLERİNE YÜKLENMESİNE GÖRE SINIFLANDIRILMASI……………………….. 38
2.4.1.   ÜRÜNLERE (ÇIKTILARA) YÜKLENMELERİ AÇISINDAN                                                39
2.4.2.   GİDER YERLERİNE YÜKLENMELERİ AÇISINDAN                                                          41
2.5.    FAALİYET HACMİYLE İLİŞKİLERİNE GÖRE SINIFLANDIRILMASI…………………………………… 42
2.6.    ÇALIŞMA SORU VE PROBLEMLERİ……………………………………………………………………………… 51
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM MALİYET UNSURLARI VE ÜRETİLEN MAMUL MALİYETİ
3.1.        ÜRETİM MALİYETİ VE UNSURLARI……………………………………………………………………………. 57
3.1.1.   DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ                                                              58
3.1.2.   DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ……………………………………………………………………………….. 58
3.1.3.   GENEL ÜRETİM GİDERLERİ………………………………………………………………………………. 59
3.2.    ÜRETİLEN MAMUL MALİYETİNİN HESAPLANMASI ………………………………………………………. 60
3.3.   TOPLAM ÜRETİM MALİYETİNİN MAMUL VE YARI-MAMULE DAĞITILMASI……………………… 64
3.3.1.   DÖNEM BAŞI YARI MAMUL OLMAMASI DURUMUNDA                                                 64
3.3.2.   DÖNEM BAŞI YARI MAMUL OLMASI DURUMUNDA                                                       68
3.4.    ÜRETİLEN MAMUL MALİYETİ VE SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOLARI……………………………. 72
3.5.   ÇALIŞMA SORU VE PROBLEMLERİ……………………………………………………………………………… 77
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM MALİYET MUHASEBESİ KAYIT SİSTEMİ
4.1.    KAYIT SİSTEMİ TEMEL YÖNTEM VE YAKLAŞIMLARI…………………………………………………….. 83
4.1.1.   İŞLETME MUHASEBE SİSTEMİ İÇERİSİNDEKİ YAPISAL DURUMU
AÇISINDAN………………………………………………………………………………………………………… 83
4.1.11. Bağımsız Kayıt Yöntemi                                                                                         83
4.1.1.2.       Birleşik Kayıt Yöntemi                                                                                     85
4.1.2.   KULLANILACAK MALİYET HESAPLARININ KAPSAMI AÇISINDAN                                86
4.1.3.   ANA MALİYET HESAPLARININ SINIFLANDIRILMASI AÇISINDAN                                 87
4.1.4.   GİDERLERİN FARKLI AÇILARDAN İZLENME ŞEKLİ AÇISINDAN                                  87
4.1.4.1.       Eş Zamanlı Kayıt Yöntemi                                                                                 87
4.1.4.2.       Hesaplar Arası Aktarma Yöntemi                                                                     91
4.1.5.   GİDERLERİN ÜRETİM / MALİYET HESAPLARI İLE İLİŞKİLENDİRİLMESİ AÇISINDAN              93
4.1.5.1.       Hesaplar Arası Aktarma Yöntemi                                                                     93
4.1.5.2.      Yansıtma Hesapları İle Aktarma Yöntemi                                                         94
4.1.6.   BASİTLEŞTİRİLMİŞ / ÖTELENMİŞ KAYIT SİSTEMİ                                                         96
4.2.   TEKDÜZEN MUHASEBE SİSTEMİNDE MALİYET HESAPLARI VE İŞLEYİŞİ………………………. 98
4.2.1.   7/A SEÇENEĞİ…………………………………………………………………………………………………… 98
4.2.1.1.       Maliyet Hesap Grupları                                                                                     98
4.2.1.2.       Maliyet Hesap Gruplarının Bölümlenmesi                                                      98
4.2.1.3.       Hesapların Mali Tablolarla İlişkilendirilmesi                                                  99
4.2.1.4.       Hesapların İşleyişi                                                                                          101
4.2.2.   7/B SEÇENEĞİ…………………………………………………………………………………………………. 118
4.2.2.1.       Maliyet Hesaplarının Bölümlenmesi                                                              118
4.2.2.2.       Hesapların Mali Tablolarla İlişkilendirilmesi                                                119
4.2.2.3.       Hesapların İşleyişi                                                                                          120
4.3.    PROJE TİPİ ÜRETİM İŞLERİNDE MALİYET HESAPLARI………………………………………………. 123
4.4.    DİĞER HİZMET İŞLETMELERİNDE MALİYET HESAPLARININ İŞLEYİŞİ………………………… 124
4.5.   ÇALIŞMA SORU VE PROBLEMLERİ……………………………………………………………………………. 126
BEŞİNCİ BÖLÜM GİDERLERİN İNCELENMESİ (İlk Madde ve Malzeme Giderleri)
5.1.   İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİNİ OLUŞTURAN UNSURLAR……………………………… 133
5.2.   İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİNİN DİREKT VE ENDİREKT
OLARAK AYRIMI………………………………………………………………………………………………………… 134
5.3.   İLK MADDE VE MALZEMELERİN İZLENMESİ……………………………………………………………….. 135
5.4.   İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİNİN BELİRLENMESİ…………………………………………… 139
5.4.1.   STOK KAYIT (İZLEME) YÖNTEMLERİ                                                                            139
5.4.1.1.      Sürekli Envanter Yöntemi                                                                               139
5.4.1.2.      Aralıklı Envanter Yöntemi                                                                                140
5.4.2.   STOK DEĞERLEME YÖNTEMLERİ                                                                                141
5.4.2.1.      Maliyet Değeriyle Değerleme                                                                          141
5.4.2.2.      Net Gerçekleşebilir Değerle Değerleme                                                        142
5.4.2.3.      Standart Değerle Değerleme                                                                         143
5.4.3.   STOK MALİYETİNİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ                                                          144
5.4.3.1.      Sürekli Envanter Yönteminde Stok Maliyetinin Hesaplanması                   145
5.4.3.2.      Aralıklı Envanter Yönteminde Stok Maliyetinin Hesaplanması                    153
5.5.   TÜRK VERGİ MEVZUATINDA İLK MADDE VE MALZEME STOKLARI……………………… 162
5.6.   TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARINDA İLK MADDE VE MALZEME STOKLARI…. 165
5.6.1.   TMS-2 STOKLAR STANDARDI HAKKINDA BİLGİ                                                          165
5.6.2.   STANDART UYGULAMALARI……………………………………………………………………………. 166
5.7.   ENFLASYON ORTAMLARINDA STOK DEĞERLEME YÖNTEMLERİ……………………….. 171
5.8.   ENFLASYON MUHASEBESİ UYGULAMASI…………………………………………………………… 174
5.9.   ÇALIŞMA SORU VE PROBLEMLERİ…………………………………………………………………….. 175
ALTINCI BÖLÜM GİDERLERİN İNCELENMESİ (İşçi Ücret ve Giderleri)
6.1.    İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİNİ OLUŞTURAN UNSURLAR…………………………………….. 181
6.2.     İŞÇİLİK GİDERLERİNİN DİREKT VE ENDİREKT OLARAK AYRIMI…………………………. 182
6.3.     İŞÇİLİKLERİN İZLENMESİ…………………………………………………………………………………… 184
6.4.    İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİNİN BELİRLENMESİ………………………………………………….. 186
6.4.1.   ESAS (NORMAL) ÜCRETLER……………………………………………………………………………. 186
6.4.1.1        Esas Ücretin Zaman Esasına Göre Belirlenmesi                                          187
6.4.1.2        Esas Ücretin Parça Başı (Akord) Esasına Göre Belirlenmesi                     190
6.4.1.3        Esas Ücretin Prim Esasına Göre Belirlenmesi                                              192
6.4.2.   DİĞER İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİNİN BELİRLENMESİ                                             195
6.5.   TÜRK VERGİ MEVZUATINDA İŞÇİLİK GİDERLERİ………………………………………………… 212
6.6.   TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARINDA İŞÇİLİK GİDERLERİ…………………………… 215
6.6.1.   TMS-19 ÇALIŞANLARA SAĞLANAN FAYDALAR STANDARDI
HAKKINDA BİLGİ………………………………………………………………………………………………. 215
6.6.2.   STANDART UYGULAMALARI……………………………………………………………………………. 218
6.7.   ÇALIŞMA SORU VE PROBLEMLERİ…………………………………………………………………….. 227
YEDİNCİ BÖLÜM GİDERLERİN İNCELENMESİ (Amortisman ve Diğer Giderleri)
7.1.   AMORTİSMAN VE İTFA PAYLARI…………………………………………………………………………. 235
7.1.1.   KAVRAMSAL AÇIKLAMA……………………………………………………………………………………. 235
7.1.2.  AMORTİSMAN GİDERİNİN HESAPLANMASI                                                                 236
7.1.2.1.          Hesaplamaya Esas Değişkenler                                                                  236
7.1.2.2.          Amortisman Hesaplama Yöntemleri                                                             239
7.1.3.   KIST AMORTİSMAN UYGULAMASI                                                                                243
7.1.4.  AMORTİSMANA TABİ VARLIĞIN KAYITLARDAN ÇIKARILMASI                                   244
7.1.5.   MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLARDA İTFA PAYLARI                                           245
7.2.   DİĞER GİDERLER………………………………………………………………………………………………. 246
7.3.   TÜRK VERGİ MEVZUATINDA AMORTİSMANLAR…………………………………………………. 247
7.4.   TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARINDA AMORTİSMANLAR……………………………. 250
7.4.1.   TMS-16 MADDİ DURAN VARLIKLAR STANDARDI HAKKINDA BİLGİ                          252
7.4.2.   TMS-16 STANDARDINDA AMORTİSMANA İLİŞKİN UYGULAMALAR                          252
7.5.   ÇALIŞMA SORULARI…………………………………………………………………………………………… 265
SEKİZİNCİ BÖLÜM MALİYETLERİN YÜKLENİCİLERE (ÇIKTILARA) DAĞILIMI
8.1.   MAMUL TÜR YA DA GRUPLARINA DAĞITIM………………………………………………………… 269
8.1.1.   DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ                                                            270
8.1.2.   DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ……………………………………………………………………………… 272
8.1.3.   GENEL ÜRETİM GİDERLERİ…………………………………………………………………………….. 274
8.13.1.        Genel Üretim Giderlerinin Genel Özellikleri                                                274
8.1.3.2.      Genel Üretim Giderlerinin Mamullere Dağıtımı :
Hacim Tabanlı Dağıtım                                                                                    276
8.1.3.3.      Genel Üretim Giderlerinin Mamullere Dağıtımı :
Faaliyet Tabanlı Dağıtım                                                                                 283
8.2.       MAMUL VE YARI MAMUL ARASINDA DAĞITIM…………………………………………………… 290
8.3.       BİRLEŞİK (ORTAK) MAMULLERE DAĞITIM……………………………………………………….. 291
8.4.       YAN MAMULLERE DAĞITIM………………………………………………………………………………. 296
8.5.       BOZUK MAMULLERE DAĞITIM…………………………………………………………………………. 300
8.6.       KUSURLU MAMULLERE DAĞITIM…………………………………………………………………….. 303
8.7.       ARTIK VE FİRELER ………………………………………………………………………………………….. 305
8.8.       TÜRK VERGİ MEVZUATINDA ÇIKTI MALİYETLERİ…………………………………………….. 307
8.9.       TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARINDA ÇIKTI MALİYETLERİ………………………… 309
8.10.    ÇALIŞMA SORU VE PROBLEMLERİ…………………………………………………………………… 312
DOKUZUNCU BÖLÜM MALİYET HESAPLAMA SİSTEMİ (TOPLU BAKIŞ)
9.1.   MALİYET HESAPLAMA SİSTEMİNİN OLUŞTURULMASI………………………………………… 323
9.2.   GİDERLERİN KAPSAMINA GÖRE MALİYET YÖNTEMLERİ……………………………………. 324
9.2.1.   TAM MALİYET YÖNTEMİ…………………………………………………………………………………… 325
9.2.2.   NORMAL MALİYET YÖNTEMİ……………………………………………………………………………. 325
9.2.3.   DEĞİŞKEN MALİYET YÖNTEMİ                                                                                      325
9.2.4.   DİREKT (ASAL) MALİYET YÖNTEMİ                                                                              326
9.2.5.   DİREKT İLK MADDE VE MALZEMEYE DAYALI MALİYET YÖNTEMİ                            326
9.3.   GİDERLERİN GERÇEKLEŞME DURUMUNA GÖRE MALİYET YÖNTEMLERİ………….. 328
9.3.1.   FİİLİ (GERÇEK) MALİYET YÖNTEMİ                                                                              328
9.3.2.   TAHMİNİ MALİYET YÖNTEMİ……………………………………………………………………………. 328
9.3.3.   STANDART MALİYET YÖNTEMİ                                                                                     329
9.4.   GİDERLERİN DAĞITIMINDA ESAS ALINAN BAZA GÖRE MALİYET YÖNTEMLERİ….. 331
9.5.   MALİYET HESAPLAMA ŞEKLİNE GÖRE MALİYET YÖNTEMLERİ…………………………… 332
9.5.1.   SİPARİŞ (PARTİ) MALİYET YÖNTEMİ                                                                            332
9.5.2.   SAFHA MALİYET YÖNTEMİ………………………………………………………………………………. 339
9.5.3.     İŞLEM (KARMA) MALİYET YÖNTEMİ                                                                            343
9.6.    MALİYET HESAPLAMA ŞEKLİNE GÖRE MALİYET YÖNTEMLERİ………………………… 349
9.7.   TÜRK VERGİ MEVZUATI AÇISINDAN YÖNTEMLER…………………………………………… 354
9.8.     TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARI AÇISINDAN YÖNTEMLER……………………… 354
9.9.     ÇALIŞMA PROBLEMLERİ…………………………………………………………………………………. 358
ONUNCU BÖLÜM MALİYET/GİDERLERİN GİDER YERLERİNE DAĞILIMI
10.1.    GİDER DAĞITIM SÜRECİNE TOPLU BAKIŞ VE GİDER DAĞITIM TABLOSU………. 365
10.2.    GİDERLERİN GİDER YERLERİNE DAĞITIMI (BİRİNCİ DAĞITIM)………………………. 376
10.3.    YARDIMCI GİDER YERİ GİDERLERİNİN DAĞITIMI (İKİNCİ DAĞITIM)……………….. 397
10.3.1.    İKİNCİ DAĞITIM YÖNTEMLERİ                                                                                 398
10.3.1.1.       Basit Dağıtım Yöntemi                                                                             398
10.3.1.2.       Kademeli Dağıtım Yöntemi                                                                      401
10.3.1.3.       Karşılıklı Dağıtım Yöntemi                                                                       404
10.3.2.    İKİNCİ DAĞITIM YÖNTEMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ                                    413
10.3.3.    DÖNEM GİDER YERLERİNİN İKİNCİ DAĞITIMA TABİ TUTULMASI                       416
10.4.    GİDERLERİN ÇIKTILARA DAĞITIMI (ÜÇÜNCÜ DAĞITIM)………………………………… 417
10.4.1.    FARKLI TÜRLERDE MAMUL ÜRETİLMESİ DURUMUNDA                                      417
10.4.2.   TEK TÜR MAMUL ÜRETİLMESİ DURUMUNDA                                                        418
10.5.    ÇALIŞMA SORU VE PROBLEMLERİ………………………………………………………………… 421
ON BİRİNCİ BÖLÜM ÖZELLİKLİ BAZI KONULAR
11.1.    AYLIK FİİLİ MALİYET UYGULAMASI VE KARŞILAŞILAN SORUNLAR…………………. 431
11.1.1     GENEL ÜRETİM GİDERLERİNİN AYLARA DAĞILIMINDAKİ DÜZENSİZLİKLER    431
11.1.2     AYLIK FAALİYET HACİMLERİNDE DALGALANMALARIN OLMASI                          443
11.2.    GENEL ÜRETİM GİDERLERİNİN ÖNCEDEN BELİRLENMİŞ MALİYETLERE GÖRE YÜKLENMESİ                 445
11.2.1     GÖTÜRÜ (TAHMİNİ) YÜKLEME ORANI KULLANILMASI                                         445
11.2.2     STANDART YÜKLEME ORANI KULLANILMASI                                                        450
11.2.3     ESNEK BÜTÇE DENKLEMİ KULLANILMASI                                                              454
11.3.    TAHMİNİ VE FİİLİ GENEL ÜRETİM GİDER FARKLARI………………………………………. 455
11.4.    ÜRETİME ARA VERİLMESİ DURUMLARI…………………………………………………………. 457
11.5.    ÇALIŞMA SORU VE PROBLEMLERİ………………………………………………………………… 459
ON İKİNCİ BÖLÜM SİPARİŞ MALİYET YÖNTEMİ
12.1.    GENEL ESASLAR ve UYGULAMASI………………………………………………………………… 465
12.2.    GİDERLERİN SİPARİŞLERE FAALİYET TABANLI OLARAK DAĞITILMASI………….. 482
12.3.    GENEL ÜRETİM GİDERLERİNİN SİPARİŞLERE TAHMİNİ OLARAK YÜKLENMESİ 487
12.4.    SİPARİŞ MALİYET YÖNTEMİNDE YARI MAMUL STOKLARI………………………………. 491
12.5.    PROBLEMLER……………………………………………………………………………………………….. 494
ON ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SAFHA MALİYET YÖNTEMİ (Tek Safha Uygulaması)
13.1.    GENEL ESASLAR…………………………………………………………………………………………………….. 505
13.2.    SAFHA MALİYET YÖNTEMİNDE MALİYET HESAPLAMA TEKNİĞİ………………………………. 506
13.2.1.    MİKTAR HAREKETLERİNİN BELİRLENMESİ                                                            506
13.2.2.    EŞDEĞER ÜRÜN MİKTARLARININ HESAPLANMASI                                              507
13.2.3.    BİRİM MALİYETLERİN HESAPLANMASI                                                                   510
13.2.4.    MALİYET DAĞILIMI……………………………………………………………………………………… 511
13.3.    DÖNEM BAŞI YARI MAMUL OLMASI DURUMUNDA MALİYET HESAPLAMA……………….. 513
13.3.1.   AĞIRLIKLI ORTALAMA MALİYET YÖNTEMİ                                                             515
13.3.2.    İLK GİREN İLK ÇIKAR (FİFO) YÖNTEMİ                                                                  519
13.4.    SORULAR VE PROBLEMLER…………………………………………………………………………………… 524
ON DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SAFHA MALİYET YÖNTEMİ (Birden Fazla Safha Uygulaması)
14.1.    BİRDEN FAZLA SAFHADA MALİYET AKIŞ SÜRECİ……………………………………………………. 529
14.2.    SAFHA VE DÖNEM DEĞİŞMELERİ…………………………………………………………………………… 531
14.3.    SONRAKİ SAFHALARDA MALİYET HESAPLAMASI…………………………………………………….. 532
14.4.    DÖNEM BAŞI YARI MAMUL OLMASI DURUMUNDA MALİYET HESAPLAMA……………….. 540
14.4.1.   ORTALAMA MALİYET YÖNTEMİ                                                                               540
14.4.2.    İLK GİREN İLK ÇIKAR (FİFO) YÖNTEMİ                                                                  548
14.5.    SAFHALARDA ÖLÇÜ BİRİMLERİNİN FARKLI OLMASI……………………………………………….. 561
14.6.    SAFHALARDA BİRDEN FAZLA MAMULÜN ÜRETİLMESİ DURUMU…………………………….. 564
14.7.    SAFHA MALİYET (RAPORU) TABLOSU…………………………………………………………………….. 569
14.8.    PROBLEMLER………………………………………………………………………………………………………… 571
ON BEŞİNCİ BÖLÜM SAFHA MALİYET YÖNTEMİ (Üretim Kayıpları Fireler)
15.1.    ÜRETİM KAYIPLARI…………………………………………………………………………………………………. 579
15.2.    ÜRETİM KAYIPLARININ ÖLÇÜLMESİNDE MALİYET UNSURLARI………………………………. 580
15.3.    TEK SAFHADA FİRELERLE İLGİLİ İŞLEMLER……………………………………………………………. 581
15.3.1.    FİRE MALİYETLERİNİN SAĞLAM BİRİMLERİN MALİYETİNE DAHİL EDİLMESİ    581
15.3.1.1.       Üretim Maliyeti İçerisinde Bırakılması Yoluyla                                      582
15.3.1.2.       Fire Maliyetinin Hesaplanması Yoluyla                                                 586
15.3.2.    FİRE MALİYETİNİN SONUÇ HESAPLARINA KAYDEDİLMESİ                                 591
15.4.    SONRAKİ SAFHALARDA FİRE MALİYETLERİ …………………………………………………………… 595
15.4.1.    FİRE MALİYETLERİNİN SAĞLAM BİRİMLERİN MALİYETİNE DAHİL EDİLMESİ    595
15.4.1.1.       Üretim Maliyeti İçerisinde Bırakılması ve Fire Farkı                             595
15.4.1.2.       Fire Maliyetinin Hesaplanması Yoluyla                                                 608
15.4.2.    FİRE MALİYETİNİN SONUÇ HESAPLARINA KAYDEDİLMESİ                                 614
15.5.    SORU VE PROBLEMLER…………………………………………………………………………………………. 618
ON ALTINCI BÖLÜM STANDART MALİYET YÖNTEMİ (Üretim Kayıpları Fireler)
16.1.    GENEL ESASLAR……………………………………………………………………………………………. 627
16.2.    STANDART MALİYET KAVRAMI………………………………………………………………………. 628
16.3.    STANDART MALİYETLERİN BELİRLENMESİ…………………………………………………….. 630
16.3.1.    DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ STANDART
BİRİM TUTARI……………………………………………………………………………………………… 630
16.3.1.1.   Miktar Standardının Belirlenmesi                                                              630
16.3.1.2.   Fiyat Standardının Belirlenmesi                                                                631
16.3.2.    DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ STANDART BİRİM TUTARI                                        632
16.3.2.1.   Süre Standardının Belirlenmesi                                                                 632
16.3.2.2.   Ücret Standardının Belirlenmesi                                                               633
16.3.3.   GENEL ÜRETİM GİDERLERİ STANDART BİRİM TUTARI                                        633
16.3.4.   STANDART MALİYET KARTI                                                                                      635
16.4.    MAMUL MALİYETLERİNİN STANDART MALİYETLERE GÖRE BELİRLENMESİ ve MUHASEBE KAYITLARI   636
16.5.    FARKLARIN (SAPMALARIN) HESAPLANMASI ve MUHASEBELEŞTİRİLMESİ……… 637
16.5.1.    DİREKT İLK MADDE VE MALZEME FARKLARI                                                         638
16.5.2.    DİREKT İŞÇİLİK FARKLARI                                                                                        647
16.5.3.   GENEL ÜRETİM GİDERLERİ FARKLARI                                                                   649
16.6.    ÇALIŞMA SORULARI VE PROBLEMLER…………………………………………………………… 670
ON YEDİNCİ BÖLÜM TAM MALİYET NORMAL MALİYET VE DEĞİŞKEN MALİYET YÖNTEMLERİ
17.1.                TAM………………………………………………………………………………… MALİYET YÖNTEMİ    679
17.2.  NORMAL MALİYET YÖNTEMİ…………………………………………………………………………… 682
17.3.                                  DEĞİŞKEN…………………………………………………………… MALİYET YÖNTEMİ    686
17.3.1.   GENEL ESASLAR…………………………………………………………………………………………. 686
17.3.2.   GİDER-FAALİYET HACMİ İLİŞKİLERİNİN BELİRLENMESİNDE KULLANILAN YÖNTEMLER               689
17.3.2.1.   Yargıya Dayalı Yöntemler                                                                           689
17.3.2.2.   Matematik ve İstatistik Teknikler                                                               692
17.4.  MAMUL STOK DEĞİŞİMİNİN İŞLETME DÖNEM SONUÇLARINA ETKİSİ……………… 698
ON SEKİZİNCİ BÖLÜM MALİYET YÖNETİMİ SİSTEMİ
18.1.                       GENEL…………………………………………… OLARAK MALİYET YÖNETİMİ SİSTEMİ    705
18.2.  MALİYET YÖNETİM SİSTEMİNİN TEMEL AMAÇLARI………………………………………….. 706
18.2.1.    BİRİM MALİYETLERİN DAHA SAĞLIKLI BELİRLENMESİNDEKİ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ SAĞLAMAK 706
18.2.2.    KAYNAK KULLANIMINDA KAYIPLARI AZALTARAK ETKİNLİĞİ ARTIRMAK (MALİYETLERİN DÜŞÜRÜLMESİ) 706
18.2.3.    MALİYET BİLGİ RAPORLARININ YÖNETİM KARARLARINDA
ETKİLİ BİR KARAR DESTEK ARACI OLMASINI SAĞLAMAK                                    707
18.3.                          ÜRETİM ORTAMLARINDA MEYDANA GELEN GELİŞMELERİN MALİYET MUHASEBESİNE ETKİSİ  707
18.4.  MALİYET YÖNETİM SİSTEMİNE YENİ YAKLAŞIMLAR………………………………………… 709
18.4.1.    FAALİYETLER ÜZERİNDE YOĞUNLAŞMA                                                               709
18.4.2.   TEKNOLOJİ MALİYETLERİNİN MAMULLERLE DİREKT OLARAK İLİŞKİLENDİRİLMESİNE YÖNELME              711
18.4.3.    MAMUL YAŞAM DÖNEMİ ÜZERİNDE YOĞUNLAŞMA                                             713
18.4.4.    KALİTE MALİYETLERİ ÜZERİNDE YOĞUNLAŞMA                                                  716
18.5.  KALİTE MALİYETLERİ VE RAPORLANMASI……………………………………………………….. 717
18.5.1.    KALİTE KAVRAMI…………………………………………………………………………………………. 717
18.5.2.    KALİTE MALİYETLERİ VE SINIFLANDIRILMASI                                                        718
18.5.3.    KALİTE-MALİYET İLİŞKİSİ                                                                                          720
18.5.4.    KALİTE MALİYETLERİNİN RAPORLANMASI                                                             722
18.6.                        HEDEF………………………………………………………………………………. MALİYETLEME    724
18.7.  MALİYETLERDE SÜREKLİ İYİLEŞTİRME-KAİZEN MALİYETLEME……………………….. 725
ON DOKUZUNCU BÖLÜM ÜRETİM İŞLETMELERİNDE ENFLASYON MUHASEBESİ
19.1.   GENEL AÇIKLAMA………………………………………………………………………………………….. 729
19.2.   5024 SAYILI YASA VE MALİYE BAKANLIĞI TARAFINDAN YAPILAN DÜZENLEMELER 733
19.3.                          ÜRETİM……… İŞLETMELERİNDE ENFLASYON MUHASEBESİ UYGULAMASI    740
19.3.1.   GENEL AÇIKLAMA……………………………………………………………………………………….. 740
19.3.2.    İLK MADDE VE MALZEME STOKLARININ DÜZELTİLMESİ                                      741
19.3.3.   YARI MAMUL VE MAMUL STOKLARININ DÜZELTİLMESİ                                       750
19.3.3.1.   Dönem Başı Yarı Mamul ve Mamullerin Düzeltilmesi                               751
19.3.3.2.   Dönem İçi Üretim Unsurlarına Ait Maliyetlerin Düzeltilmesi                    752
19.3.3.3.   Dönemde Üretilen Mamul Maliyetinin Düzeltilmiş Değerlere
Göre Hesaplanması                                                                                   759
19.3.4.   SATILAN MAMULLERİN MALİYETİNİN DÜZELTİLMİŞ DEĞERLERE GÖRE HESAPLANMASI            766
19.3.5.    ENFLASYON DÜZELTMESİNİN STOK HESAPLARI ÜZERİNDEN YAPILMASI      769
SONUÇ…………………………………………………………………………………………………………………… 779
EK:1 – Detaylandırılmış Gider Çeşitleri……………………………………………………………………… 781
EK:2 – Maliye Bakanlığı Tarafından Yayınlanan Faydalı Ömür ve Normal Amortisman
Oranları…………………………………………………………………………………………………………………… 787
EK:3 – PROBLEMLERİN ÇÖZÜM SONUÇLARI…………………………………………………………… 811
YARARLANILAN KAYNAKLAR…………………………………………………………………………………… 819
DİZİN 823
Şekil 1-1: Muhasebe Bilgi Sisteminin Alt Sistemleri………………………………………………………………. 7
Şekil 1-2: Maliyet Muhasebesinin Alt Sistemleri……………………………………………………………………. 9
Şekil 1-3: Gider, Maliyet ve Zarar İlişkisi…………………………………………………………………………….. 20
Şekil 2-1: Ürün Açısından Direkt Endirekt Gider Ayrımı………………………………………………………. 40
Şekil 2-2: Gider Yeri Açısından Direkt Endirekt Ayrımı………………………………………………………… 41
Şekil 2-3: Giderlerin Faaliyet Hacmi İle İlişkisine Göre Sınıflandırılması……………………………… 42
Şekil 3-1: Üretim Maliyeti Unsurlarının Ürünle İlişkilendirme Açısından
Sınıflandırılması……………………………………………………………………………………………… 57
Şekil 3-2: İlk Madde ve Malzeme Giderlerinin Mamulle İlişkilendirme
Açısından Sınıflandırılması                                                                                           58
Şekil 3-3: İşçi Ücret ve Giderlerinin Mamulle İlişkilendirme Açısından
Sınıflandırılması……………………………………………………………………………………………… 59
Şekil 3-4: Genel Üretim Giderlerini Oluşturan Gider Çeşitleri……………………………………………… 59
Şekil 4-1: Gider Çeşitleri Defter Örneği………………………………………………………………………………. 91
Şekil 4-2: Muhasebe Fişi – Bilgisayar Uygulaması Örneği…………………………………………………… 91
Şekil 4-3: Maliyet Hesaplarının Bilanço ve Gelir Tablosu Hesapları İle
İlişkilendirilmesi……………………………………………………………………………………………. 101
Şekil 4-4: 7/A Seçeneğinde Maliyet Hesaplarının İşleyişi………………………………………………….. 102
Şekil 4-5: 7/B Seçeneğinde Maliyet Hesaplarının İşleyişi………………………………………………….. 121
Şekil 5-1: Stok Kartı Örneği……………………………………………………………………………………………… 136
Şekil 5-2: İlk Madde ve Malzeme İstek Fişi Örneği…………………………………………………………….. 138
Şekil 6-1: İşçilik Zaman Kartı Örneği………………………………………………………………………………… 185
Şekil 6-2: İşçilik Zaman Kartları Özet Tablo Örneği…………………………………………………………… 186
Şekil 8-1: Üretim Maliyetinin Çıktılara Dağıtımı………………………………………………………………….. 269
Şekil 8-2: Üretim Maliyet Unsurlarının Birden Fazla Mamulle İlişkilendirilmesi .. 270
Şekil 8-3: DİMMG’nin İzlenmesi ………………………………………………………………………………………. 271
Şekil 8-4: GÜG’nin Mamullere Hacim Tabanlı Dağıtımı………………………………………………………. 276
Şekil 8-5: GÜG’nin Mamullere Faaliyet Tabanlı Dağıtımı……………………………………………………. 284
Şekil 8-6: Üretim Maliyet Unsurlarının Tek Tür Mamulle İlişkilendirilmesi…………………………… 290
Şekil 8-7: Üretim Maliyet Unsurlarının Mamul ve Yarı-Mamulle İlişkilendirilmesi 290
Şekil 8-8: Birleşik Üretim………………………………………………………………………………………………….. 291
Şekil 9-1: Sipariş Maliyet Kartı Örneği………………………………………………………………………………. 333
Şekil 9-2: Genel Üretim Giderlerinin Siparişlere Hacim Tabanlı Dağıtımı……………………………. 334
Şekil 9-3: Genel Üretim Giderlerinin Siparişlere Faaliyet Tabanlı Dağıtımı…………………………. 334
Şekil 9-4: Giderlerin Safhalarla İlişkilendirilmesi ve Maliyet Akışı………………………………………. 340
Şekil 9-5: İşlem Maliyet Yönteminde Maliyet Akışı…………………………………………………………….. 344
Şekil 10-1: GÜG’nin Gider Yerlerine Göre Mamullerle İlişkilendirilmesi…………………………….. 366
Şekil 10-2: Gider Dağıtım Sürecinin Toplu Olarak Görünümü……………………………………………. 374
Şekil 11-1: Tüketim/Harcaması Önceden Yapılan Giderlerin Maliyet
Dönemlerine Dağıtımı                                                                                                  432
Şekil 14-1: Birden Fazla Safhada Maliyet Akışı…………………………………………………………………. 530
Şekil 17-1: Tam Maliyet Yönteminde Maliyet Unsurları……………………………………………………… 679
Şekil 17-2: Normal Maliyet Yönteminde Maliyet Unsurları…………………………………………………. 683
Şekil 17-3: Değişken Maliyet Yönteminde Maliyet Unsurları……………………………………………… 686
Şekil 18-1: Teknolojik Gelişmeler ve Maliyetler………………………………………………………………… 711
Tablo 3-1: Üretim Maliyeti Tablosu………………………………………………………………………………………. 72
Tablo 3-2: Satışların Maliyeti Tablosu………………………………………………………………………………….. 73
Tablo 4-1: Maliyet Muhasebesi Kayıt Sistemini Oluşturan Yöntem ve
Yaklaşımlar…………………………………………………………………………………………………….. 83
Tablo 4-2: 7/A Seçeneği Maliyet Hesap Grupları………………………………………………………………….. 98
Tablo 4-3: 7/A Seçeneğinde Gider, Yansıtma ve Fark Hesapları…………………………………………… 99
Tablo 4-4: Maliyet Hesaplarının Fiili Maliyet Yöntemine Göre İşleyişine İlişkin
Aşamalar………………………………………………………………………………………………………. 101
Tablo 4-5: Maliyet Hesaplarının Önceden Belirlenmiş Maliyet Yöntemine
Göre İşleyişine İlişkin Aşamalar                                                                                112
Tablo 4-6: 7/B Seçeneği Maliyet Hesapları…………………………………………………………………………. 119
Tablo 4-7: Maliyet Hesaplarının İşleyişine İlişkin Aşamalar (7/B)………………………………………… 120
Tablo 5-1: Sürekli Envanter Yönteminde Dönem Sonu Stok Maliyet Tablosu…. 140 Tablo 5-2: Aralıklı Envanter Yönteminde Tüketilen İlk Madde ve Malzeme
Maliyet Tablosu…………………………………………………………………………………………….. 140
Tablo 6-1: Fiili Çalışmayla İlgili Olan/Olmayan İşçilik Gideri Unsurları……………………………….. 183
Tablo 6-2: İşçilik Ücret ve Gider Unsurlarının Direkt ve Endirekt İşçilik Ayrımı .. 184 Tablo 6-3: İşçilik Ücret ve Gider Unsurlarının Gider Yerlerine Göre Direkt ve
Endirekt Ayrımı…………………………………………………………………………………………….. 184
Tablo 6-4: Kıdem Tazminatının Hesaplanmasına Tabi Olan/Olmayan
Unsurlar ………………………………………………………………………………………………………. 206
Tablo 6-5: SSK İşveren Prim Oranları………………………………………………………………………………… 207
Tablo 6-6: Ücretlerden Yapılan Kesintiler………………………………………………………………………….. 214
Tablo 9-1: Maliyet Hesaplama Sistemini Oluşturan Temel Yöntemler………………………………….. 323
Tablo 9-2: Giderlerin Kapsamına Göre Maliyet Hesaplama Yöntemleri……………………………….. 327
Tablo 10-1: Gider Dağıtım Tablosu Örneği………………………………………………………………………… 375
Tablo 10-2: Üçüncü Dağıtım Tablosu…………………………………………………………………………………. 417
Tablo 13-1: Miktar Hareketleri Tablosu………………………………………………………………………………. 507
Tablo 13-2: Eşdeğer Ürün Miktarı Tablosu…………………………………………………………………………. 508
Tablo 18-1: Kaizen Maliyetleme-Hedef Maliyetleme Karşılaştırması……………………………………… 726
Tablo 19-1: Enflasyon Düzeltmesinde Esas Alınan Tarihler
(5024 Sayılı Kanun)                                                                                                    739
GRAFİKLER LİSTESİ
Grafik 2-1: Toplam Sabit Gider Grafiği………………………………………………………………………………… 44
Grafik 2-2: Birim Sabit Gider Grafiği……………………………………………………………………………………. 45
Grafik 2-3: Toplam Değişken Gider Grafiği…………………………………………………………………………. 46
Grafik 2-4: Birim Değişken Gider Grafiği…………………………………………………………………………….. 47
Grafik 5-1: ABC Grafiği……………………………………………………………………………………………………… 138
Grafik 17-1: Gider Dağıtım Grafiği…………………………………………………………………………………….. 695
Grafik 18-1: Kalite Maliyetleri Grafiği…………………………………………………………………………………. 721
18.2.4.