Kurumlar Vergisi Kanunu Yorum ve Açıklamaları

ÖNSÖZ

Kitap, kurum kazançlarının vergilendirilmesini düzenleyen 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun madde sıralaması esas alınarak hazırlanmıştır. Bununla birlikte okuyuculara kolaylık sağlamak ve konuların bütünlüğü bakımından her bir madde incelenirken ilgili olduğu diğer maddelere ilişkin açıklama ve yorumlara da yer verilmiştir. Bazen bu bütünlük, Kitabın ilgili bölümünün başlık numarası belirtilmek suretiyle okuyucuların ilgili bölüme yönlendirilmesi şeklinde sağlanmıştır.

Kitapta, müphem konulara ilişkin Vergi İdaresi ve Vergi Yargısının görüşlerinin yanı sıra bilimsel öğretide yer alan görüşlere de yer verilmiştir. Öte yandan Kitapta, konunun doğası ve bütünlüğü gereği Gelir Vergisi Kanunu’na göre ticarî kazancın tespitine ilişkin açıklamalara, bu kapsamda gerek ticarî kazancın tespitinde indirilebilecek ve indirimi kabul edilmeyen giderlere gerekse Gelir Vergisi Kanunu’nda özel olarak düzenlenmiş bulunan yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinin vergilendirilmesine ilişkin açıklamalara detaylı olarak yer verilmiştir.

Bunların dışında kitapta, teşvik mevzuatına ve özellik gösteren bazı işlemlerin katma değer vergisi karşısındaki durumları ile bunların muhasebe kayıtlarına da yer verilmek suretiyle bir bütünlük sağlanmaya çalışılmıştır. Bu yönleri ve güncelliği ile Kitabın büyük bir boşluğu dolduracağı; uygulayıcılara, meslek mensuplarına (YMM ve SMMM), akademik çalışma yapanlara, denetçilere, SMMM ve YMM sınavları ile mesleki yeterlilik sınavlarına hazırlananlara büyük katkı sağlayacaktır.

 

İÇİNDEKİLER

 

 

 

2.7.      İş Ortaklıkları………………………………………………………………………………………………… 57

2.7.1.      Tanımı ve Kapsamı……………………………………………………………………………… 57

2.7.2.      Unsurları…………………………………………………………………………………………… 59

2.7.3.   İş Ortaklığının Kurumlar Vergisi Yönünden Bağlı Olduğu Vergi Dairesi……………………… 64

2.7.4.      İşin Bitiminde Ortaya Çıkan Zararların Durumu……………………………………………. 65

1. TAM VE DAR MÜKELLEFİYET…………………………………………………………………………………. 66

3.1.      Kanun Metni………………………………………………………………………………………………….. 66

3.2.      Genel Açıklama……………………………………………………………………………………………… 67

3.3.      Tam Mükellefiyet……………………………………………………………………………………………. 69

3.3.1.      Tahakkuk Esası………………………………………………………………………………….. 72

3.3.2.      Tam Mükellefiyette Kurum Kazancı…………………………………………………………… 75

3.4.      Dar Mükellefiyet……………………………………………………………………………………………… 77

3.4.1.      Gelir Unsurları ve Elde Etme Esasları………………………………………………………… 79

3.4.2.      Dar Mükellefiyette Kurum Kazancı…………………………………………………………….. 82

İKİNCİ BÖLÜM

MUAFİYET VE İSTİSNALAR

1. MUAFİYETLER……………………………………………………………………………………………………… 89

4.1.       Kanun  Metni………………………………………………………………………………… 89

4.2.       Genel Açıklama…………………………………………………………………………………………….. 91

4.3.       Kurumlar Vergisi Kanununda Yer Alan  Muafiyetler…………………………………………………… 93

4.3.1.    Kamu İdare ve Kuruluşları Tarafından Tarım ve Hayvancılığı, Bilimi, Fenni ve Güzel Sanatları Öğretmek, Yaymak, Geliştirmek ve Teşvik Etmek Amacıyla

İşletilen Kuruluşlar…………………………………………………………………………………. 94

4.3.1.1.       Okul Atölyeleri…………………………………………………………………………. 95

4.3.12.        Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri Uygulama Otelleri………………………… 96

4.3.2.      Kamu İdare ve Kuruluşları Tarafından Genel İnsan ve Hayvan Sağlığını Korumak ve Tedavi Etmek Amacıyla İşletilen Kuruluşlar…………………………………… 96

4.3.2.1.       Muafiyete İlişkin 6009 ve 6225 Sayılı Kanunlarla Yapılan Düzenlemeler……………………………………… 97

4.3.2.2.       Vakıf Üniversiteleri Bünyesinde Faaliyet Gösteren Sağlık Kurumları…………………………………………. 98

4.3.3. Kamu İdare ve Kuruluşları Tarafından Sosyal Amaçlarla İşletilen Kuruluşlar………………………. 99

4.3.3.1.       Kamu İdare ve Kuruluşları Tarafından Sosyal Amaçlarla İşletilen Yardım Sandıkları………………… 100

4.3.3.2.       Ceza İnfaz Kurumları ile Tutukevleri Bünyesinde Oluşturulan İşyurtları………………………………………. 100

4.3.4.   Kamu İdare ve Kuruluşları Tarafından Açılan Sergiler, Fuarlar ve Panayırlar…………………………………………………. 101

4.3.5.      Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdarelerine Ait Kreş ve Konukevleri ile Askeri Kışlalardaki Kantinler……………………………………… 102

4.3.51.        Kreş ve Konukevleri…………………………………………. 103

4.3.52.        Askeri Kışlalardaki Kantinler………………………………….. 104

4.3.6.   Kanunlarna Kurulan Emekli ve Yardım Sandıkları ile Sosyal Güvenlik Kurumları……………………………………………………………………………………………………. 105

4.3.7.  Yaptıkları İş veya Hizmet Karşılığında Resim ve Harç Alan Kamu Kuruluşları………………………………………………………………………………………………….. 106

4.3.8.      Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Özelleştirme Fonu ve Toplu Konut İdaresi Başkanlığı ile 5602 Sayılı Kanunda Tanımlanan Kurum ve Kuruluşlar…………………. 107

4.3.9.      Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü ile Askeri Fabrika ve Atölyeler…… 110

4.3.10.      İl Özel İdareleri, Belediyeler ve Köyler ile Bunların Oluşturdukları Birlikler veya

Bunlara Bağlı Kuruluşlar Tarafından İşletilen İşletmeler…………………………………… 111

4.3.11.     Köyler veya Köy Birlikleri Tarafından İşletilen İşletmeler            112

4.3.12.      Spor Kulüplerinin İdman ve Spor Faaliyetlerinde Bulunan İktisadî İşletmeleri ile Sadece İdman ve Spor Faaliyetinde Bulunan

Anonim Şirketler………………………………………………………………………………….. 113

4.3.13.      Kooperatifler……………………………………………………………………………………. 114

4.3.13.1.       Kooperatiflerin Muafiyet Şartları…………………………………………………. 115

4.3.13.1.1.    Sermaye Üzerinden Kazanç Dağıtılmaması            115

4.3.13.1.2.       Yönetim Kurulu Başkan ve Üyelerine Kazanç Üzerinden Hisse Verilmemesi…………………………………….. 117

4.3.13.1.3.     Yedek Akçelerin Dağıtılmaması             118

4.3.13.1.4.       Sadece Ortaklarla İş Görülmesi…………………………………. 119

4.3.13.2.    Yapı Kooperatiflerinin Muafiyet Şartları    121

4.3.13.2.1.   Yapı Kooperatiflerde Ortak Dışı İşlem     123

4.3.13.2.2.       Geçiş Döneminde ve KVK’dan Önce Kurulmuş Olan

Yapı Kooperatiflerinin Durumu……………………………………. 126

4.3.13.2.3.       Yapı Kooperatiflerinin Muafiyet Şartlarını Kazanması

ve İhlâl Etmesi ……………………………………………………… 127

4.3.13.2.4.      Üst Kuruluşlara Üye Olmaya İlişkin Kooperatifler Kanunu’nda Yer Alan Hükmün Geçersizliği               127

4.3.13.3.       Diğer Hususlar……………………………………………………………………… 128

4.3.13.3.1.       Kooperatiflerce Menkul veya Gayrimenkul Sermaye İradı

Elde Edilmesinin Kurumlar Vergisi Muafiyetine Etkisi…………. 128

4.3.13.3.2.       Beyanname Verme Yükümlülükleri……………………………… 131

4.3.13.3.3.       Tasfiye Hâlindeki Kooperatiflerin Durumu……………………… 132

4.3.13.3.4.       Kurumlar Vergisinden Muaf Olan Kooperatiflerde

Ortak Dışı İşlemlerin Vergilendirilmesi…………………………. 133

4.3.14.      Kredi Teminatı Sağlamak Üzere Kurulmuş Olan Kurumlar         135

4.3.15.      Bilimsel Araştırma ve Geliştirme

Faaliyetinde Bulunan Kurum ve Kuruluşlar…………………………………………………… 136

4.3.16.      Organize Sanayi Bölgeleri ile

Küçük Sanayi Sitelerine Ait İktisadî İşletmeler………………………………………………. 137

4.3.17.      Bölgesel Yönetim Merkezleri………………………………………………………………… 140

4.3.17.1.       Muafiyet Şartları…………………………………………………………………… 140

4.3.17.1.1.       Ekonomi Bakanlığından Alınan İzne İstinaden Kurulma……. 140

4.3.17.1.2.       Tüm Giderlerinin Kanuni ve İş Merkezi Türkiye’de

Bulunmayan Kurumlar Tarafından Karşılanması……………… 141

4.3.17.1.3.       Giderlerin Türkiye’de Tam veya Dar Mükellefiyete

Tabi Herhangi Bir Kurumun Hesaplarına İntikal Ettirilmemesi veya Kârından Ayrılmaması    142

4.3.17.2.       Muafiyetten Yararlanacaklar…………………………………………………….. 142

4.3.18.        Dar Mükellef Kurumlarda İhracat Muaflığı               142

4.3.19.  İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı’na Tanınan Muafiyet……………………………………………………….. 143

4.4.      Diğer Kanunlarda Yer Alan Muafiyetler………………………………………………………………… 144

4.4.1.   Türk Standardları Enstitüsü’ne Tanınan Muafiyet     145

4.4.2.      İlköğretim ve Eğitim Kanununda Yer Alan Muafiyet………………………………………. 146

4.4.3.      1606 Sayılı Kanun ile Kurumlar Vergisinden Muaf Tutulan Kuruluşlar…………………. 148

4.4.4.       Yatırımcıları Koruma Fonu’na Tanınan Muafiyet      148

4.4.5.      Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’na Tanınan Muafiyet……………………………………… 150

4.4.6.      Siyasi Partilere Tanınan Muafiyet……………………………………………………………. 150

4.4.7.      Savunma Sanayii Müsteşarlığı ve Savunma Sanayi Destekleme Fonu’na

Tanınan Muafiyet………………………………………………………………………………… 151

4.4.8.      Rekabet Kurumu’na Tanınan Muafiyet………………………………………………………. 152

4.4.9.      İşsizlik Sigortası Fonu’na Tanınan Muafiyet………………………………………………. 153

4.4.10.      Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’na Tanınan Muafiyet……………………………… 153

4.4.11.      Tarımsal Üretici Birliklerine Tanınan Muafiyet…………………………………………… 154

4.4.12.      Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na Tanınan Muafiyet…………………………………. 155

4.4.13.      Türkiye Futbol Federasyonu’na Tanınan Muafiyet………………………………………. 156

4.4.14.      Doğal Afet Sigortaları Kurumu’na Tanınan Muafiyet  157

4.5.        Bakanlar Kurulunca Vergi Muafiyeti Tanınan Vakıflar                157

4.5.1.     Vakıflara Vergi Muafiyeti Tanınmasının Şartları       159

4.5.1.1.       Faaliyet Konusu…………………………………………………………………….. 159

4.5.12.        Faaliyet Süresi………………………………………………………………………. 159

4.5.13.        Defter Tutma………………………………………………………………………… 160

4.5.14.        Mal Varlığı ve Yıllık Gelir………………………………………………………….. 160

4.5.15.        Gelirin Harcanma Şekli…………………………………………………………….. 160

4.5.16.        İlgili Kuruluşların Görüşünün Alınması………………………………………….. 161

4.5.17.        Maliye Bakanlığınca Yaptırılacak Denetim…………………………………….. 162

4.5.2.      Münhasıran Devlet Üniversitelerinin Faaliyetlerinin Devam Ettirilmesi ve

Desteklenmesi Amacıyla Kurulan Vakıfların Durumu……………………………………… 162

4.5.3.      Vergi Muafiyetinden Yararlanmada Usul……………………………………………………. 162

4.5.4.           Vergi Muafiyeti Tanınan Vakıfların Yükümlülükleri    163

4.5.41.      Resmî Senet Değişikliklerinde İzin Alınması………………………………….. 163

4.5.4.2.       Gönderilecek Malî Tablolar ve Raporlar…………………………………………. 164

4.5.4.3.       Fon Oluşturulması………………………………………………………………….. 164

4.5.5.     Vergi Muafiyetinin Kaldırılması              165

4.5.6.      Diğer Hususlar………………………………………………………………………………….. 165

4.5.61.      Şartlı Bağışlarla İlgili İşlemler…………………………………………………….. 165

4.5.6.2.       Vakfa Bağlı İktisadî İşletmelerde Muhasebe İşlemleri ve İşletme

Gelirlerinin Vakıf Bütçesinde Gösterilmesi……………………………………… 166

4.5.63.      Vakfa Tahsis Edilen Mal Varlığının Satışı veya Kamulaştırılması…………. 166

4.5.6.4.       Vergisel Avantajlar………………………………………………………………….. 166

4.6.      Şarta Bağlı Muafiyetlerin Kaybedilmesi veya Kazanılması         168

4.7.   Vergiden Muaf Kurum ve Kuruluşların Tevkifat Yükümlülüğü     169

1. İSTİSNALAR……………………………………………………………………………………………………….. 172

5.1.      Kanun Metni………………………………………………………………………………………………… 172

5.2.      Genel Açıklama…………………………………………………………………………………………….. 177

5.3.      Kurumlar Vergisi Kanununda Yer Alan istisnalar………………………………………………………. 178

5.3.1.        Yurtiçi iştirak Kazançları istisnası           179

5.3.2.      Yurtdışı iştirak Kazançları istisnası        181

5.3.2.1.      Yurtdışı iştirak Kazancı istisnasından Yararlanma Şartları         182

5.3.21.1.         iştirak Edilen Kurumun Kanunî ve iş Merkezinin

Türkiye’de Bulunmaması………………………………………….. 182

5.3.21.2.         iştirak Edilen Kurumun Anonim veya Limited Şirket

Niteliğinde Bir Kurum Olması………………………………………. 182

5.3.21.3.         iştirak Payını Elinde Tutan Kurumun Yurtdışı iştirakin

Ödenmiş Sermayesinin En Az %10′una Sahip Olması………. 183

5.3.21.4.         iştirak Kazancının Elde Edildiği Tarih itibarıyla, iştirak

Payının Kesintisiz Olarak En Az Bir Yıl Süre ile Elde Tutulması…      183

5.3.2.1.5.        Yurtdışı iştirak Kazancının iştirak Edilen Kurumun Faaliyette Bulunduğu Ülke Vergi Kanunları Uyarınca En Az %15 Oranında Gelir ve Kurumlar Vergisi

Benzeri Toplam Vergi Yükü Taşıması………………………….. 184

5.3.21.6.         iştirak Kazancının Elde Edildiği Hesap Dönemine

ilişkin Kurumlar Vergisi Beyannamesinin Verilmesi Gereken Tarihe     Kadar Türkiye’ye Transfer Edilmesi              187

5.3.2.2.       Yurtdışındaki inşaat işlerinin Yapılabilmesi için ilgili Ülke Mevzuatına Göre Ayrı Bir Şirket Kurulmasının Zorunlu Olduğu Durumlarda istisna Uygulaması………………………………………………………………………….. 188

5.3.3.      Tam Mükellef Anonim Şirketlerin Yurtdışı iştirak Hisselerini Elden Çıkarmalarına

ilişkin istisna………………………………………………………………………………………. 189

5.3.4.      Emisyon Primi Kazancı istisnası……………………………………………………………. 195

5.3.5.      Türkiye’de Kurulu Fonlar ile Yatırım Ortaklıklarının Kazançlarına ilişkin istisna……… 196

5.3.51.        Fonlar…………………………………………………………………………………. 196

5.3.52.        Yatırım Ortaklıkları…………………………………………………………………. 197

5.3.53.        istisna Uygulaması…………………………………………………………………. 198

5.3.5.3.1.        Menkul Kıymetler Yatırım Fonları veya Ortaklıklarının Portföy işletmeciliğinden Doğan Kazançları      198

5.3.53.2.         Portföyü Türkiye’de Kurulu Borsalarda işlem Gören Altın ve Kıymetli Madenlere Dayalı Yatırım Fonları veya Ortaklıklarının Portföy işletmeciliğinden Doğan Kazançları ………….. 199

5.3.5.3.3.        Girişim Sermayesi Yatırım Fonları veya Ortaklıklarının Kazançları…………………………………………. 200

5.3.5.3.4.        Gayrimenkul Yatırım Fonları veya Ortaklıklarının Kazançları ……………………….. 200

5.3.53.5.         Emeklilik Yatırım Fonlarının Kazançları……………………….. 204

5.3.5.3.6.        Konut Finansmanı Fonları ile Varlık Finansmanı Fonlarının Kazançları……………………….. 205

5.3.5.4.       Fon ve Yatırım Ortaklıklarının istisna Kapsamındaki Kazançlarına ilişkin Tevkifat Yükümlülükleri………………………… 205

5.35.5.        Fon ve Ortaklık Bünyesinde Yapılan Kesintinin Mahsubu…………………… 206

1.1.1.      Taşınmazlar ve iştirak Hisseleri ile Kurucu Senetleri, intifa Senetleri ve Rüçhan Hakları Satış Kazancı istisnası………………….. 208

53.6.1.        istisnadan Yararlanacak Olanlar………………………………………………….. 208

53.6.2.        istisna Uygulanmasına Konu Olacak iktisadî Kıymetler…………………….. 208

5.36.2.1.         Taşınmazlar …………………………………………………………. 209

5.3.6.2.1.1.       Tapuya Tescil Şartı………………………………. 209

5.36.2.1.2.        Bütünleyici Parçaların (Mütemmim Cüz) Durumu……………………………………………… 210

5.36.2.1.3.        Eklentilerin Durumu………………………………. 211

5.36.2.1.4.      Vergi Usul Kanunu Uyarınca Gayrimenkul Olarak Değerlendirilen iktisadî Kıymetlerin Durumu……………………… 211

53.6.2.2.         iştirak Hisseleri, Kurucu Senetleri ve intifa Senetleri………….. 212

5.36.2.3.         Rüçhan Hakları …………………………………………………….. 213

53.6.3.             istisna Uygulamasına ilişkin Şartlar        213

53.6.3.1.         iki Tam Yıl Süre ile Aktifte Bulundurulma……………………….. 213

5.3.6.3.1.1.       Bedelsiz Olarak veya Rüçhan Hakkı Kullanılmak Suretiyle Elde Edilen Hisse Senetlerinde iktisap Tarihi 214

5.36.3.1.2.        Devir ve Bölünme Hâllerinde iktisap Tarihi ………………………………………………… 215

53.6.3.1.3.        inşa Hâlindeki Binalarda 2 Yıllık Sürenin Tespiti ………………………………………………. 215

5.3.6.3.1.4.       Aynı Kuruma Ait iştirak Hisselerinin iktisabında 2 Yıllık Sürenin Tespiti……………… 217

5.36.3.1.5.        Tek Tapuda Birleştirilen Taşınmazların Durumu……………………………………………… 218

 

5.6.2.3.1.6.     Sat-Kirala-Geri Al işlemine veya Kira Sertifikası ihracına Konu Edilen Taşınmazların Üçüncü Kişilere Satışında 2 Yıllık Sürenin Tespiti……………………………………… 219

5.36.3.2.         Satış Kazancının Fon Hesabında Tutulması…………………… 220

5.3.6.3.3.       Fon Hesabında Tutulan Kazançların işletmeden

Çekilmemesi ……………………………………………………….  222

53.6.3.4.         Menkul Kıymet veya Taşınmaz Ticareti ile

Uğraşılmaması …………………………………………………….  224

5.3.6.3.5.       Tahsil Şartı ………………………………………………………….  226

5.36.4.        Kooperatiflerin Durumu…………………………………………………………….. 227

5.36.5.        Holding Şirketlerin Durumu………………………………………………………… 229

5.36.6.        Diğer Hususlar………………………………………………………………………. 231

5.3.6.6.1.       Taşınmazlar ile iştirak Hisselerinin Para Karşılığı

Olmaksızın Devir ve Temliki, Trampası ve Kamulaştırılması  231

5.3.6.6.2.        Satış Vaadi Sözleşmesi ile Satışı Öngörülen

Taşınmazların Durumu……………………………………………. 232

5.3.6.6.3.        Satılan Taşınmaz ve İştirak Hissesi Yerine Aynı

Mahiyette İktisadî Kıymet Alınmaması………………………… 233

5.3.66.4.         Taşınmaz Satış Kazancının İstisnaya Konu

Edilemeyen Kısmı Yenileme Fonuna Alınabilir mi?…………… 234

5.3.66.5.         Bedelsiz Olarak Elde Edilen Hisse Senetlerinin

Satışından Sağlanan Kazançların Durumu…………………….. 235

5.3.66.6.         Grup Şirketleri Arasındaki İşlemlerin Durumu…………………. 236

5.3.6.6.7.        Kazancın Hesaplanması, Kur Farkı ve Vade

Farklarının Durumu………………………………………………… 236

5.3.6.6.8.        Sermaye Artırımları Dolayısıyla Sahip Olunan Hisse

Senetlerinin Maliyet Bedelleri……………………………………… 237

5.3.66.9. Rüçhan Hakkı Kuponlarının Satışı Hâlinde Maliyet

Bedeli                                                                            239

53.6.7.        Kanunun 5′inci Maddesinin Birinci Fıkrasının (c) ve (e)

Bentlerinde Yer Alan İstisna Düzenlemelerin Birlikte Değerlendirilmesi… 239

1.1.2.      Bankalara, Finansal Kiralama ya da Finansman Şirketlerine ya da TMSF’ye

Borçlu Durumda Olan Kurumlar ile Bankalara Tanınan İstisna…………………………… 242

1.1.2.1.      Bankalara, Finansal Kiralama ve Finansman Şirketlerine Borçları Nedeniyle Kanunî Takibe Alınmış veya TMSF’ye Borçlu Durumda Olan

Kurumlar ile Bunların Kefillerine ve İpotek Verenlere Tanınan İstisna……… 244

5.37.1.1.         İstisnadan Faydalanabilecek Olanlar…………………………….. 244

5.3.71.2.         İstisnaya Konu Edilebilecek İktisadî Kıymetler………………… 244

5.3.71.3.         İstisnadan Yararlanılabilecek Kazancın Tespiti………………… 245

5.3.71.4.         İstisna Uygulamasından Yararlanabilmek İçin İktisadî Kıymetlerin Elde Bulundurulması Öngörülen Asgari Bir Süre Bulunmamakta, Kazancın Belli Bir Süreyle

Özel Bir Fon Hesabında Tutulması Gerekmemektedir………. 245

5.3.71.5.         Mükelleflere Tanınan Seçimlik Hak……………………………… 246

5.3.72.      Bankalara Tanınan İstisna Uygulaması………………………………………… 246

5.3.7.2.1.        İstisnadan Faydalanabilecek Olanlar…………………………….. 247

5.3.72.2.         İstisnaya Konu Edilebilecek İktisadî Kıymetler………………… 247

5.3.72.3.         İstisna Uygulamasından Yararlanabilmek İçin İktisadî Kıymetlerin Elde Bulundurulması Öngörülen Asgari Bir Süre Bulunmamakta, Kazancın Belli Bir Süreyle

Özel Bir Fon Hesabında Tutulması Gerekmemektedir………. 247

5.3.72.4.         İstisnadan Yararlanılabilecek Kazancın Tespiti………………… 248

5.3.7.2.5.        Bankaların, Finansal Kiralama ve Finansman

Şirketlerinin Diğer Yollarla İktisap Ettikleri İktisadî Kıymetlerin Durumu              249

1.1.3.             Yurtdışı Şube Kazançları İstisnası         249

5.38.1.         İstisnadan Yararlanma Şartları…………………………………………………… 250

5.3.8.1.1.        Kazanç Yurtdışında Bulunan İşyerleri veya Daimî

Temsilciler Aracılığıyla Elde Edilmesi………………………….. 250

5.3.8.1.2.       Yurtdışı Şube Kazancının Doğduğu Ülke Vergi Kanunları

Uyarınca En Az %15 Oranında Gelir ve Kurumlar Vergisi Benzeri Toplam Vergi Yükü Taşıması 251

5.3.8.1.3.       Ana Faaliyet Konusu Finansal Kiralama Dâhil Finansman

Temini, Sigorta Hizmetlerinin Sunulması veya Menkul Kıymet Yatırımı Olan Kurumlarda Kazancın En Az Türkiye’de Uygulanan Kurumlar Vergisi Oranında Gelir ve Kurumlar Vergisi Benzeri Toplam Vergi Yükü Taşıması     252

5.3.8.1.4.       Yurtdışı Şube Kazancının Elde Edildiği Hesap Dönemine ilişkin Kurumlar Vergisi Beyannamesinin Verilmesi

Gereken Tarihe Kadar Türkiye’ye Transfer Edilmesi…………. 253

53.8.2.        istisnadan Yararlanacak Olanlar…………………………………………………. 255

5.3.8.3.       Yurtdışında Yapılan inşaat, Onarım, Montaj işleri ile Teknik

Hizmetlerden Sağlanan Kazançların istisna Karşısındaki Durumu………… 255

1.1.4.                  Yurtdışında Yapılan inşaat, Onarım, Montaj işleri ile Teknik Hizmetlerden

Sağlanan Kazançlara ilişkin istisna…………………………………………………………… 256

53.9.1.        istisna Kapsamına Giren işler      257

53.9.2.        istisnadan Faydalanmak için Gereken Şartlar ve Kazancın Dikkate

Alınacağı Dönem…………………………………………………………………… 260

5.39.3.        Dar Mükellef Kurumların istisna Karşısındaki Durumu    262

53.9.4.        istisna Kapsamındaki işlerin iş Ortaklığı veya Adi Ortaklık Tarafından

Yapılması Durumunda Kurumlar Vergisi Mükellefi Ortakların istisna Karşısındaki Durumu             262

5.3.9.5.       Yurtdışında Yapılan inşaat işleri Nedeniyle, işin

Tamamlanmasından Sonra Ödenen Faiz ve Kur Farklarının

Durumu………………………………………………………………………………. 262

5.39.6.        Yurtdışında Yapılan inşaat işleri Nedeniyle, Merkez ve Şube

Arasındaki Cari Hesapların Değerlemesi………………………………………. 263

5.3.9.7.       Geçici Olarak ihraç Edilen Makine ve Teçhizatın Türkiye’ye

ithâlinde Değerleme…………………………………………………………………. 263

5.39.8. Türkiye’deki Merkez Genel Giderlerinden Yurtdışında Yapılan

inşaat işlerine Pay Verilmesi………………………………………………………. 264

5.3.9.9.      Yurtdışında, Türkiye’de Uygulanan Kurumlar Vergisi Oranı ve Üzerinde Bir Oranda Vergi Ödenmiş Olunması Durumunda

istisnanın işlevsizliği……………………………………………………………….. 265

5.3.9.10.       ihalesi ve Ödemesi Yurtiçinde Yapılan işlerden Elde Edilen

Kazançların Durumu ……………………………………………………………….  266

5.3.9.11.       Taşeronların istisna Karşısındaki Durumu…………………………………… 266

1.1.5.         Eğitim ve Öğretim Kurumları, Gündüz Bakımevleri ile Rehabilitasyon

Merkezlerinin işletilmesinden Elde Edilen Kazançlara ilişkin istisna…………………….. 267

1.1.5.1.          istisnanın Kapsamı……………………………………………………………….. 267

1.1.5.2.          istisnadan Yararlanma Koşulları………………………………………………… 269

1.1.5.2.1.  Eğitim ve Öğretim Kazançlarına ilişkin istisna               269

1.1.5.2.2.    Rehabilitasyon Merkezlerine ilişkin istisna    270

1.1.5.2.3.    Kreş ve Gündüz Bakımevlerine ilişkin istisna                272

1.1.5.3.          istisnanın Süresi…………………………………………………………………… 272

1.1.5.4.          istisna Süresi içinde Faaliyete Ara Verilmesi………………………………… 273

1.1.5.5.          istisna Süresi içinde Yeni Okul, Kreş ve

Gündüz Bakımevi veya Merkez Yapılması…………………………………….. 273

1.1.5.6.          istisnadan Yararlanan işletmenin Satılması veya

Devredilmesi…………………………………………………………………………. 274

1.1.5.7.          Yükseköğretim Kurumlarının Durumu…………………………………………. 275

1.1.5.8.  istisnadan Faydalanılan Süre içinde Zarar Oluşması      275

1.1.5.9.   istisna Kapsamındaki Kazancın Dağıtılması 276

1.1.6.         Risturn istisnası……………………………………………………………………………….. 278

1.1.6.1.          Yönetim Gideri Karşılığı Olarak Ödenen

Paralardan Harcanmayarak Ortaklara Dağıtılan Kısımlar……………………. 280

1.1.6.2.          Tüketim Kooperatiflerinde Risturn istisnası………………………………….. 281

1.1.6.2.1.          Gelir-Gider Farkının Ortaklara Dağıtılacağı Yönünde

Ana Sözleşmede Hüküm Bulunması Gereği……………………. 282

1.1.6.2.2.          Gelir-Gider Farkının Ortak içi işlemlerden Doğmuş

Olma Gereği ………………………………………………………… 282

1.1.6.2.3.      Fiilen Dağıtım Zorunluluğu Bulunmadığı       283

1.1.6.3.          Risturn istisnasından Faydalanmak için

Kazanç Bulunması Gerekir………………………………………………………… 284

1.1.6.4.          Risturn istisnasına Konu Edilecek Tutarın Tespiti…………………………… 284

1.1.6.5.          Kâr Dağıtımı, Vergi Kesintisi ve Beyan……………………………………….. 285

1.1.6.6.          Tarımsal Üretici Birliklerinin Üyeleriyle Yaptıkları işlemler…………………. 286

1.1.7.         Sat-Kirala-Geri Al işlemlerinden Doğan

Kazançlarda istisna Uygulaması………………………………………………………………. 287

1.1.7.1.          istisnadan Yararlanacak Olanlar………………………………………………… 288

1.1.7.2.          istisna Uygulamasına Konu Olacak iktisadi Kıymetler……………………… 288

1.1.7.2.1.          Taşınmazlar ……………………………………………………….. 288

1.1.7.2.2.          Taşınırlar                                                                      288

1.1.7.3.          istisnadan Yararlanma Şartları………………………………………………….. 289

1.1.7.3.1.          Taşınır veya Taşınmazın Kiralayanlara, Geri Kiralama

Amacıyla ve Sözleşme Sonunda Geri Alınması Şartıyla Satıldığı Hususunun Sözleşmede Yer Alması       289

1.1.7.3.2.   Satış Kazancının Özel Fon Hesabında Tutulması         289

1.1.7.3.3.          Fon Hesabında Tutulan Kazancın işletmeden Çekilmemesi ………………………………………………………… 290

1.1.7.4.          istisna Uygulaması……………………………………………………………….. 291

1.1.7.4.1.          Varlıkların Sat-Kirala-Geri Al Süreci Tamamlanmadan Üçüncü Kişi ve Kurumlara Satılması Durumu…………………. 295

1.1.7.4.2.          istisna Uygulamasında Başlangıç Tarihi………………………. 296

1.1.8.         Kira Sertifikası ihracı Amacıyla Her Türlü Varlık ve Hakların Satışından Doğan Kazançlarda istisna Uygulaması……………………………. 297

1.1.8.1.          istisnadan Yararlanacak Olanlar………………………………………………… 298

1.1.8.2.          istisna Uygulamasına Konu Olacak iktisadi Kıymetler……………………… 298

1.1.8.2.1.          Varlıklar                                                                        298

1.1.8.2.2.          Haklar                                                                          298

1.1.8.3.            İstisnadan Yararlanma Şartları                298

1.1.8.3.1.        Varlık veya Hakkın Varlık Kiralama Şirketine, Kira Sertifikası ihracı Amacıyla ve Sözleşme Sonunda Geri Alınması Şartıyla Satıldığı Hususunun

Sözleşmede Yer Alması…………………………………………… 298

1.1.8.3.2.   Satış Kazancının Özel Fon Hesabında Tutulması    299

1.1.8.3.3.        Fon Hesabında Tutulan Kazancın işletmeden Çekilmemesi ………………………………………………………… 300

1.1.8.4.         istisna Uygulaması……………………………………………………………….. 300

1.1.8.4.1.          Varlık ve Hakların Varlık Kiralama Şirketleri Tarafından

Üçüncü Kişi ve Kurumlara Satılması Durumu………………… 304

1.2.      Diğer Kanunlarda Yer Alan istisnalar……………………………………………………………………. 306

1.2.1.          Türk Uluslararası Gemi Sicili’ne Kayıtlı Gemilerin işletilmesinden ve Devrinden

Elde Edilecek Kazançlara ilişkin istisna……………………………………………………… 307

5.41.1.        Yasal Düzenleme ve istisnanın Kapsamı……………………………………… 308

54.1.2.        istisna Kazanç Tutarının Tespiti…………………………………………………. 310

54.1.3.        Müşterek Genel Giderlerin Dağıtımı        311

54.1.4.        istisna Kapsamındaki Kazançların Dağıtılması………………………………. 312

54.1.5.        ihtiyaç Fazlası Malzemenin Satılması Hâlinde istisna Uygulaması………. 313

5.41.6.        Time-Charter işletmeciliği…………………………………………………………. 314

1.2.2.              Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununda Yer Alan istisna          314

5.42.1.        Yasal Düzenleme…………………………………………………………………… 315

5.4.2.2.       Yazılım ve Ar-Ge Faaliyetlerinden Elde Edilen Kazançlarda

Kurumlar Vergisi istisnasının Kapsamı…………………………………………. 316

54.2.2.1.           istisnadan Yararlanacak Olanlar……………………………….. 317

54.2.2.2.        istisna Kapsamına Giren Faaliyetler…………………………….. 318

5.42.2.3.         Bölgede Faaliyete Geçilmeden Önce Başlatılmış Projelerden Sağlanan Kazançların istisna

Kapsamında Değerlendirilip Değerlendirilmeyeceği………….. 318

5.4.2.3.       Yönetici Şirketlerin Kazançlarına ilişkin Kurumlar Vergisi

istisnasının Kapsamı……………………………………………………………….. 319

5.4.2.4.       istisna Kazanç Tutarının Tespiti…………………………………………………. 319

54.2.4.1.        istisna Kapsamındaki Faaliyetlerin Zararla

Sonuçlanması ………………………………………………………  320

5.42.4.2.        Diğer Faaliyetlerden Elde Edilen Kazancın istisna

Karşısındaki Durumu ……………………………………………..  320

5.4.2.4.3.       Sermaye Desteği Olarak Alınan Borçlar ile Hibe,

Bağış ve Yardımların Durumu…………………………………… 321

54.2.5.        Müşterek Genel Giderler ve Amortismanların    Dağıtımı……………………. 321

5.42.6.        istisna Kapsamındaki Kazançların Dağıtılması……………………………….. 322

54.2.7.        istisna Uygulamasında Süre………………………………………………………. 324

5.42.8.        Bölgedeki işyeri Kiralamalarında Gelir Vergisi Kesintisi………………………. 324

5.4.2.9.       Geçici Vergi Uygulaması………………………………………………………….. 324

5.4.2.10.       istisna Kazancın Beyannamede Gösterilmesi………………………………… 325

5.4.2.11.       Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği Hükümlerine

Göre Bildirim ve Beyanın Yapılması Gereken Yer……………………………. 325

5.4.2.12.       istisnadan Faydalanmak için Başvuruda Bulunmayan Mükelleflerin

istisna Karşısındaki Durumu……………………………………………………… 326

5.4.2.13.       Ar-Ge Teşviklerine ilişkin Diğer Düzenlemeler……………………………….. 326

1.2.3.             Serbest Bölgelerde Uygulanan Kurumlar Vergisi istisnası          327

5.4.31.     Yasal Düzenleme…………………………………………………………………… 328

5.43.2.        istisna Kazanç Tutarının Tespiti…………………………………………………. 333

5.4.3.3.       Müşterek Genel Giderler ve Amortismanların Dağıtımı………………………. 335

5.4.3.4.       Vergi Kesenlerin Sorumluluğu…………………………………………………….. 336

5.4.34.1.         Kâr Paylarının Dağıtılması Hâlinde Vergi Kesintisi……………. 337

5.4.3.4.2.        Mevduat Faizi ve Repo Gelirinde Vergi Kesintisi………………. 340

5.4.3.4.3.        Muhtasar Beyanname Verilmesi………………………………….. 341

5.4.3.5.       istisna Uygulamasında Süre ve Süre Uzatılması……………………………… 341

5.4.36.        imalât Faaliyetlerine Uygulanacak istisna………………………………………. 342

5.4.36.1.         Genel Olarak ………………………………………………………… 342

5.4.3.6.2.     istisna Kapsamındaki Fason imalât……………………………… 343

5.4.37.        Diğer Hususlar………………………………………………………………………. 344

5.4.37.1.         Defter ve Belge Düzeni……………………………………………. 344

5.4.37.2.         Ba-Bs Formu Verme Yükümlülüğü……………………………….. 345

5.4.37.3.         Serbest Bölgelerde Gerçekleşen Birleşme ve Devir

Hâllerinde istisna Uygulaması……………………………………. 345

5.4.3.7.4.        Serbest Bölgelerde Elde Edilen Ücretlere ilişkin Gelir

Vergisi istisnası …………………………………………………….. 346

5.4.37.5.         Serbest Bölgelerde Gerçekleştirilen işlemler ile

Düzenlenen Kağıtlara ilişkin Vergi, Resim ve Harç istisnası   347

1.2.4.      5300 Sayılı Kanun Kapsamında Düzenlenen Ürün Senetlerinde Kazanç istisnası……………………………………………………………………………………………. 347

1.3.      Kurumlar Vergisinden istisna Edilen Kazançlara ilişkin Giderler ile istisna

Kapsamındaki Faaliyetlerden Doğan Zararların Diğer Kazançlardan indirilememesi………….. 349

1.3.1.     Giderler ile Zararların Durumu                349

1.3.2.    iştirak Hissesi Alımıyla ilgili Finansman Giderlerine ilişkin Özel                                                                                                                                                                                   Düzenleme………………………………………………………………………………………………………………. 353

1.3.3.     istisnadan Faydalanabilmek için Özel Başvuru ve izin Gerektiği Durumlarda izin Alınmaz ya da Alınamaz ise istisna Kapsamındaki Faaliyetler ilişkin Giderler

indirim Konusu Yapılabilir Mi?………………………………………………………………….. 355

1.3.4.      Konuya ilişkin Örnekler…………………………………………………………………………. 356

5/A. YABANCI FON KAZANÇLARININ VERGİLENDİRİLMESİ………………………………………………. 358

5/A.1. Kanun Metni………………………………………………………………………………………………. 358

5/A.2. Genel Açı klama………………………………………………………………………………………….. 359

5/A.3. Yatırım Fonlarının Genel Vergilendirme Esasları………………………………………………….. 360

5/A.4. Kavramlar………………………………………………………………………………………………….. 361

5/A.4.1.    Yabancı Fonlar……………………………………………………………………………. 361

5/A.4.2.    Portföy Yöneticiliği Yapan Şirket……………………………………………………….. 362

5/A.5. Yabancı Fonların Kazançlarına İlişkin Düzenlemeler ve Uygulama……………………………. 363

5/A.5.1.    Uygulamanın Şartları…………………………………………………………………….. 363

5/A.5.1.1. Yabancı Fon Adına Tesis Edilen İşlemlerin Portföy

Yöneticisi Şirketin Mutat Faaliyetleri Arasında Yer Alması…………. 364

5/A.5.1.2. Yabancı Fon ile Portföy Yöneticisi Şirket Arasındaki İlişkinin

Bağımsız Olarak Faaliyet Gösteren Kişilerdeki Gibi Olması……….. 364

5/A.5.1.3. Portföy Yöneticiliği Hizmeti Karşılığı Alınacak Bedelin

Emsale Uygun Olması ve Transfer Fiyatlandırması Raporu

Verilmesi …………………………………………………………………….  364

5/A.5.1.4. Portföy Yöneticisi Şirketin Yabancı Fon Üzerindeki Hak

Sahipliği Oranının %20′yi Aşmaması…………………………………… 365

5/A.5.1.5. Yabancı Fonların Gelirleri Üzerinden Yapılacak Vergi

Kesintisi……………………………………………………………………… 365

5/A.6. Portföy Yöneticisi Şirketin Yabancı Fondan Elde Ettiği Kazançlar……………………………… 365

5/A.7. Yabancı Fonun Katılımcı ve Kurucuları Arasında Doğrudan veya Dolaylı Olarak

Bulunan Tam Mükellef Gerçek Kişi veya Kurumlara İlişkin Bildirim………………………….. 366

5/A.8. Bakanlar Kurulu ve Maliye Bakanlığı’na Verilen Yetki…………………………………………….. 366

5/B. SINAİ MÜLKİYET HAKLARINDA İSTİSNA………………………………………………………………… 367

5/B.1.    Kanun Metni……………………………………………………………………………………………. 367

5/B.2.    Genel Açı klama………………………………………………………………………………………. 368

5/B.3. Sınai Mülkiyet Haklarından Elde Edilen Kazanç ve İratların Kapsamı…………………………. 369

5/B.4.    İstisnadan Yararlanacak Olanlar……………………………………………………………………. 370

5/B.5.    İstisnadan Yararlanma Şartları……………………………………………………………………… 370

5/B.5.1. Buluşlara İlişkin Araştırma, Geliştirme ve Yenilik Faaliyetleri ile

Yazılım Faaliyetlerinin Türkiye’de Gerçekleştirilmesi………………………………. 370

5/B.5.2. İncelemeli Sistemle Patent veya Olumlu Araştırma

Raporu Sonucunda Faydalı Model Belgesi Alınması………………………………. 371

5/B.5.3. İstisna Uygulamasından Yararlanacak Kişilerden Olunması………………………… 371

5/B.5.3.1. İstisnadan Yararlanacak Kişilerin 551 Sayılı KHK’da

Belirtilen Nitelikleri Taşıması………………………………………………. 371

5/B.5.3.2. Patent veya Faydalı Model Belgesi Üzerinde Tekel

Niteliğinde Özel Bir Ruhsata Sahip Olunması………………………… 372

5/B.5.4. Patent veya Faydalı Model Belgesi İçin Sağlanan

Koruma Süresinin Aşılmamış Olması………………………………………………….. 372

5/B.6.    İstisna Uygulaması…………………………………………………………………………………… 373

5/B.6.1. 09.08.2016 Tarihinden Önce Değerleme Raporu

Düzenlenmesi Amacıyla Başvuranların Durumu……………………………………… 373

5/B.6.2. İstisna Kazancın Tespiti……………………………………………………………………. 374

5/B.6.2.1. Buluşun Üretim Sürecinde Kullanılması Hâlinde Kazancın

Tespiti……………………………………………………………………….. 375

5/B.6.3. Kesinti Uygulaması…………………………………………………………………………. 377

5/B.7.  Diğer Hususlar         378

5/B.7.1. 01/01/2015 Tarihinden Önce Tescil Edilmiş Patentli veya

Faydalı Model Belgeli Buluşların Durumu……………………………………………… 378

5/B.7.2. Sınai Mülkiyet Hakkının Devredilmesi, Satılması veya

Kiralanması İşlemlerinin Tescili…………………………………………………………. 378

5/B.7.3. Araştırma, Geliştirme ve Yenilik Faaliyetleri ile Yazılım

Faaliyetlerinin Bir Kısmının veya Tamamının Yurtdışında Gerçekleştirilmesi….. 379

5/B.7.4. Patent veya Faydalı Model Belgesinin Geriye Dönük Olarak Hükümsüz

Sayılması…………………………………………………………………………………… 379

5/B.7.5. İstisna Uygulamalarında Tercih…………………………………………………………… 379

5/B.8. İşlemlerin KDV Karşısındaki Durumu………………………………………………………………… 380

İKİNCİ KISIM

TAM MÜKELLEFİYET ESASINDA VERGİNİN TARHI VE ÖDENMESİ

BİRİNCİ BÖLÜM

MATRAHIN TAYİNİ

1. SAFΠ              KURUM KAZANCI…………………………………………………………………………….. 381

1.1.      Kanun Metni………………………………………………………………………………………………… 381

1.2.      Genel Açıklama……………………………………………………………………………………………. 381

1.3.    Tam Mükellefiyette Safî Kurum Kazancının Tespiti  382

1.3.1.        GVK’nın Ticarî Kazanca İlişkin Hükümleri               382

6.3.11.        Ticarî Kazancın Tanımı…………………………………………………………… 383

6.3.12.        Bilânço Esasında Ticarî Kazancın Tespiti……………………………………… 384

6.31.3.        İşletme Hesabı Esasında Ticarî Kazancın Tespiti……………………………. 385

6.31.4.        İndirilecek Giderler………………………………………………………………….. 386

6.3.1.5.       Gider Kabul Edilmeyen Ödemeler………………………………………………… 387

1.3.2.      Hesap Dönemi Kavramı……………………………………………………………………….. 388

1.3.3.      Elde Etme Kavramı…………………………………………………………………………….. 389

6.3.31. Tahakkuk Esası………………………………………………………………………… 389

6.3.3       2. Dönemsellik İlkesi………………………………………………………………….. 391

1.3.4.      Safî Kurum Kazancı (Matrah)………………………………………………………………… 392

6.3.41. Hâsılat Kavramı………………………………………………………………………… 393

6.3.4       2. Giderler, İndirimler ve VUK’un Değerleme Hükümleri………………………… 394

1.3.5.      Ziraî Faaliyetle Uğraşan Kurumlarda Kazanç Tespiti…………………………………….. 395

1.4.      Özellik Gösteren Kurum Kazançları…………………………………………………………………….. 395

1.4.1.      Türev Ürünlerden Elde Edilen Kurum Kazançlarının Tespiti…………………………….. 395

1.4.1.1.       Forward İşlemleri…………………………………………………………………… 396

1.4.1.2.       Swap İşlemleri………………………………………………………………………. 397

1.4.1.2.1.       Para Swapı…………………………………………………………… 397

1.4.1.2.2.       Faiz Swapı…………………………………………………………… 399

1.4.1.3.       Opsiyon Sözleşmeleri……………………………………………………………… 403

1.4.1.3.1.       Opsiyon Primi……………………………………………………….. 403

1.4.1.3.2.              Opsiyon Sözleşmesi…………………….. 404

1.4.1.4.                 Vadeli işlem ve Opsiyon Borsası işlemleri                406

6.41.5.        Aracı Kuruluş Varantları………………………………………………………….. 407

1.4.2.      YSİOİ’de Kazanç Tespiti……………………………………………………………………… 407

6.42.1.        YSİOİ’nin                       Kapsamı……………………………………………… 411

6.4.2.1.1.       Faaliyet Konusunun inşaat ve Onarma işi Olması……………. 412

64.2.1.2.         işin Taahhüde Bağlı Olarak Yapılması…………………………. 420

64.2.1.3.         inşaat ve Onarma işinin Yıllara Yaygın Olması……………….. 421

6.4.2.1.3.1.     işin Başlama Tarihi               422

6.42.1.3.2.        işin Bitim Tarihi……………………………………. 423

6.4.21.3.2.1.      Geçici ve Kesin Kabul Usulüne Tâbi Olan

Hâllerde işin Bitimi……………… 423

6.4.21.3.2.2.         Diğer Hâllerde işin Bitimi……. 423

6.4.2.2.                         Hâsılat Tespiti……………………………………………………………. 424

6.4.2.3.       Giderler………………………………………………………………………………. 426

6.42.3.1.         Müşterek Genel Giderlerin ve Amortismanların Dağıtımı…… 427

6.4.2.3.1.1.    Müşterek Genel Giderlerin Dağıtılması    427

6.4.2.3.1.1.1.       Birden Fazla inşaat ve

Onarma işinin Birlikte Yapılması 428

6.4.2.3.1.1.2.     inşaat ve Onarma işlerinin Diğer işlerle

Birlikte Yapılması……………….. 429

6.42.3.1.2.        Amortismanların Dağıtımı………………………. 430

64.2.4.        istihkak Ödemeleri Üzerinden Vergi Kesintisi………………………………….. 434

6.4.2.4.1.       Avanslarda Vergi Kesintisi…………………………………………. 436

6.42.4.2.         Başlangıçta Yıllara Yaygın Olmayan Ancak Daha

Sonra Bu Kapsama Giren işlerde Tevkifat……………………… 436

6.42.4.3.         Başlangıçta Yıllara Yaygın Olan Ancak Aynı Yıl içinde Bitmesi Nedeniyle Kapsam Dışı Kalan işlerde

Tevkifat………………………………………………………………. 436

6.4.2.4.4.       işin Bitiminden Sonra Yapılan Ödemelerin Tevkifat

Karşısındaki Durumu ……………………………………………..  437

6.42.4.5.         Fiyat Farkları ve Gecikme Zamlarının Durumu………………… 437

64.2.4.6.         Tahakkuk Eden Ancak Tahsil Edilmemiş istihkaklarda

Vergi Kesintisi……………………………………………………….. 438

6.42.5.        Geçici Vergi Uygulaması………………………………………………………….. 438

6.4.2.6.       YSiOi’den Elde Edilen Gelirin Beyanı ve Tahakkuk Eden Verginin

Ödenmesi…………………………………………………………………………….. 440

64.2.7.        istihkaklardan Kesilen Verginin iadesi…………………………………………….. 442

6.42.8. Yurtdışında Yapılan Yıllara Sari inşaat ve Onarma işleri            443

1. KONTROL EDİLEN YABANCI KURUM KAZANCI……………………………………………………….. 446

2.1.      Kanun Metni………………………………………………………………………………………………… 446

2.2.      Genel     Açıklama………………………………………………………………………………………… 446

2.3.      Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kavramı……………………………………………………………….. 450

2.4.      Yurtdışı İştirakin Kurum Kazancının Türkiye’de Kurumlar Vergisine Tâbi

Tutulabilmesine İlişkin Şartlar…………………………………………………………………………… 453

2.4.1.  Gayrisafî Hâsılatının %25 veya Fazlasının Pasif Nitelikli Gelirlerden Oluşması…………………………………………………………………………………………………… 454

2.4.2.      Yurtdışı İştirakin Taşıması Gereken Vergi Yükü…………………………………………. 455

2.4.3. Yurtdışı İştirakin Asgari Gayrisafî Hâsılat Tutarı      457

2.5.       Tam Mükellef Kurumların Kurumlar Vergisi Matrahına Dâhil Edilecek KEYK Kazancı……………………………………………………………………………………………………… 458

2.6.      KEYK’in Yurtdışında Ödediği Vergilerin Mahsubu…………………………………………………….. 462

2.7.      Yurtiçinde Kesilen Vergilerin Mahsubu………………………………………………………………….. 465

2.8.     Dağıtıma Tâbi Tutulmamasına Rağmen Türkiye’de Vergilendirilen KEYK

Kazançlarının Daha Sonra Dağıtılması Durumunda Vergilendirme………………………………. 466

2.9.      KEYK’in Faaliyetinin Zararla Sonuçlanması……………………………………………………………. 466

2.10.       Geçici Vergi Uygulaması……………………………………………………………………………….. 467

2.11.       KEYK Müessesesinin Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları Karşısındaki

Durumu …………………………………………………………………………………………………….. 470

2.12.       KEYK Kazancı Müessesesinde Yürürlük…………………………………………………………….. 471

2.13.       KEYK Kazancının Yurtdışı İştirak Kazancı İstisnasıyla İlişkisi………………………………….. 471

2.14.       Dar Mükellefiyete Tâbi Kurumların Durumu…………………………………………………………. 475

2.15.       KEYK’in Hesap Dönemini Kapanmadan Önce Kâr Dağıtımında Bulunması……………………. 476

2.16.       KEYK Kazançlarının Beyannamede Gösterilmesi…………………………………………………… 477

2.17.       KEYK Hisselerinin Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar…………………………………….. 479

2.18.       Gerçek Kişilerce Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazançlarının Vergilendirilmesi……………… 480

1. İNDİRİLECEK GİDERLER………………………………………………………………………………………. 486

3.1.      Kanun Metni………………………………………………………………………………………………… 486

3.2.      Genel Açıklama…………………………………………………………………………………………….. 487

3.3.      KVK’ya Göre Kurum Kazancının Tespitinde İndirilebilecek   Giderler…………………………….. 488

3.3.1.      Menkul Kıymet İhraç Giderleri……………………………………………………………….. 488

3.3.2.      Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri……………………………………………………………… 489

8.32.1.        Kapsamı……………………………………………………………………………… 489

8.3.22. Özellik Gösteren Durumlar……………………………………………………………. 491

8.3.22.1.        Seçimlik Hak ve Bütünlük………………………………………….. 491

8.3.2.2.2.       Amortismana Başlama Zamanı, Amortisman Yöntemi,

Amortisman Süresi ve Amortismana Esas Değer……………. 491

8.3.2.2.3.       Aktifleştirilen Kuruluş ve Örgütlenme Giderlerinin Bir

Defada Gider Yazılması…………………………………………… 492

8.3.22.4.         Kuruluş Sırasında Elde Edilen Arızî Gelirler……………………. 492

8.3.2.2.5.       Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri Niteliğinde Olan

Menkul Kıymet İhraç Giderleri……………………………………. 492

3.3.3.          Genel Kurul Toplantıları İçin Yapılan Giderler ile Birleşme, Devir, Bölünme,

Fesih ve Tasfiye Giderleri………………………………………………………………………. 493

3.3.4. Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketlerde Komandite Ortağın Kâr Payı……………………………………………………………………………………………………. 494

3.5. Katılım Bankalarınca Katılma Hesabı Karşılığında Ödenen Kâr Payları………………………………………………………………………………………………………………. 495

3.3.6. Sigorta ve Reasürans Şirketlerince Ayrılan Teknik Karşılıklar    496

8.3.61. Muallak Hasar ve Tazminat Karşılıkları…………………………………………….. 496

8.3.6.2.    Kazanılmamış Prim Karşılıkları              497

8.3.6.3.     Hayat Sigortalarında Matematik Karşılıklar              499

8.36.4.        Dengeleme Karşılığı……………………………………………………………….. 499

8.36.5.        Ayrılan Sigorta Teknik Karşılıklarının Ertesi Bilânço Döneminde

Aynen Kâra Nakledilmesi………………………………………………………….. 500

3.4.      GVK’ya Göre Kurum Kazancının Tespitinde İndirilebilecek Giderler……………………………… 500

3.4.1.      Genel Giderler…………………………………………………………………………………… 501

84.1.1.        Götürü Giderler………………………………………………………………………. 504

8.41.1.1.         Uygulamadan Yararlanabilecek Olan Mükellefler………………. 504

8.41.1.2.         Götürü Giderlerin Belgeli Giderlere İlaveten

Uygulanması………………………………………………………… 506

8.41.1.3.         Götürü Gider Kaydedilebilecek Azami Tutar……………………. 506

8.41.1.4.         Götürü Gider Uygulamasında Hâsılat…………………………… 506

8.4.1.1.41.  İhracat Hâsılatı……………………………………… 507

8.41.1.4.2.        Yurtdışı Taşımacılık Hâsılatı…………………. 508

8.4.1.1.4.3.       Yurtdışında Yapılan İnşaat, Onarma,

Montaj ve Teknik Hizmetlerden

Sağlanan Hâsılat………………………………….. 509

8.4.1.1.5.        Yurtdışında Yapılan İnşaat, Onarma, Montaj ve Teknik Hizmetlerden Sağlanan Kazançlara İlişkin

İstisnanın Götürü Gider Uygulamasına Etkisi…………………. 510

8.41.1.6.         Götürü Olarak Hesaplanan Giderlerin

Muhasebeleştirilmesi………………………………………………. 512

8.41.2.        Reklâmasyon Giderleri…………………………………………………………….. 513

8.4.1.2.1.        Kurum Kazancı ve Ticarî Kazancın Tespitinde

Reklâmasyon Giderleri…………………………………………….. 514

8.41.2.2.         Reklâmasyon Giderlerinin Belgelendirilmesi……………………. 515

8.41.2.3.         Reklâmasyon Giderlerinin KDV Karşısındaki Durumu……….. 516

3.4.2.      Sosyal Giderler………………………………………………………………………………….. 517

84.2.1.        Besleme ve Barındırma Giderleri ile Tedavi ve İlâç Giderleri………………… 518

8.42.2.        Sigorta Primleri ve Emekli Aidatları………………………………………………. 518

8.42.3.        Giyim Giderleri………………………………………………………………………. 519

3.4.3.      Zarar, Ziyan ve Tazminatlar…………………………………………………………………… 520

3.4.4.      Seyahat ve İkamet Giderleri…………………………………………………………………… 524

3.4.5.      Taşıtların Giderleri………………………………………………………………………………. 525

3.4.6.      Vergi, Resim ve Harçlar……………………………………………………………………….. 527

3.4.7.      Amortismanlar…………………………………………………………………………………… 528

3.4.8.      Sendikalara Ödenen Aidatlar………………………………………………………………….. 529

3.4.9.      Bireysel Emeklilik Sistemine Ödenen Katkı Payları…………………………………………. 530

3.4.10.      Gıda Bankacılığı Faaliyetinde Bulunan Dernek ve Vakıflara Bağışlanan Malların

Maliyet Bedelleri………………………………………………………………………………….. 533

3.4.10.1.       Bağışın Yapılacağı Dernek veya Vakıflar…………………………………….. 534

3.4.10.2.       Bağışa Konu Olacak Mallar ve Bağışın Niteliği………………………………. 535

3.4.10.3.       Bağışı Yapanlarca Düzenlenecek Belgeler…………………………………….. 535

3.4.10.4.       Dernek ve Vakıflarca Düzenlenecek Belgeler……………………………….. 536

3.4.10.5.       Kayıt Düzeni ve Bağışın Gelir Vergisi Beyannamesinde Gösterimi……… 536

3.4.10.6.     Bağışlanan Mallara ilişkin KDV ve Bağışın KDV Beyannamesinde Gösterimi 537

3.4.10.7.       Muhasebe Kaydı…………………………………………………………………… 537

3.4.10.8.       Diğer Hususlar…………………………………………………………………….. 539

3.5.      Diğer Kanunlara Göre Kurum Kazancının Tespitinde indirilebilecek Giderler…………………….. 541

3.5.1.      Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’na Göre indirilebilecek Giderler………………………… 541

3.5.2.      Vergi Usul Kanunu’na Göre indirilebilecek Giderler………………………………………… 542

3.5.3.      Katma Değer Vergisi Kanunu’na Göre indirilebilecek Giderler……………………………. 542

3.5.4.      3100 Sayılı Kanuna Göre indirilebilecek Giderler…………………………………………… 543

3.5.5.      Bankacılık Kanunu’na Göre indirilebilecek Giderler………………………………………… 544

8.5.51.        TMSF’ye Ödenen  Sigorta Primleri……………………………………………….. 544

8.5.52.     Varlık Yönetim Şirketlerince Ayrılan Karşılıklar         544

8.5.53.        Bankalar Tarafından Ayrılan Karşılıklar………………………………………….. 545

3.6.      Holding Şirketlerin Genel idare Giderlerinin Bağlı Şirketlere Dağıtımı…………………………….. 546

3.7.      istisna Kazançlara ilişkin Giderlerin Diğer Kazançlardan indirilememesi………………………….. 547

1. ZARAR MAHSUBU……………………………………………………………………………………………….. 548

4.1.      Kanun Metni………………………………………………………………………………………………… 548

4.2.      Genel Açıklama…………………………………………………………………………………………….. 549

4.3.      Geçmiş Yıl Zararlarının Mahsubu……………………………………………………………………….. 549

4.4.      Devir ve Tam Bölünme Durumunda Zarar Mahsubu…………………………………………………. 551

4.4.1.      Öz Sermaye Tutarı……………………………………………………………………………… 552

4.4.2.      Devir ve Tam Bölünme Hâlinde Zarar Mahsubu Yapılabilmesinin Şartları…………….. 553

4.4.3.      Şartların ihlâli…………………………………………………………………………………….. 554

4.4.4.      Devir ve Tam Bölünme Hâlinde Zarar Mahsubunun Sırası ve Mahsup

Edilemeyen Zarar Tutarları……………………………………………………………………… 554

4.5.      Yurtdışı Faaliyetlerden Doğan Zararların Mahsubu………………………………………………….. 554

4.5.1.      Yurtdışı Zararların Tevsiki…………………………………………………………………….. 555

4.5.2.      Denetim Yaptırma Zorunluluğu……………………………………………………………….. 556

4.5.3.      Yurtdışında Zarar Mahsubu…………………………………………………………………… 556

4.5.4.     Faaliyet Sonuçlarının Genel Sonuç Hesaplarına intikal Ettirilme Zamanı ve Değerlendirilmesi                557

4.6.      Özellik Gösteren Hususlar……………………………………………………………………………….. 558

4.6.1.      iş Ortaklığı ve Adi Ortaklık Zararlarının Ortaklarca Mahsubu…………………………… 558

4.6.2.      KOBi Birleşmelerinde Zarar Mahsubu……………………………………………………….. 559

4.6.3.      YSiOi’de Zarar Mahsubu……………………………………………………………………….. 560

4.6.4.      Tür Değişikliği Durumunda Zarar Mahsubu…………………………………………………. 560

4.6.5.      Tasfiyeye Giren Kurumlarda Zarar Mahsubu……………………………………………….. 561

4.6.6.     6736 sayılı Kanun Kapsamında Matrah Artırımında Bulunan Mükelleflere ilişkin Sınırlama    561

4.6.7.          ilgili Dönem Faaliyetleri Zararla Sonuçlanan Kurumların Rızaen Kâr Beyan

Etmesi Durumunda Zarar Mahsubu…………………………………………………………… 562

4.6.8.      Süresi içinde indirilemeyen   Zararlar……………………………………………………….. 563

4.6.9.      Zarar Devri Hâlinde, Zararlı Yılla ilgili Defter ve Belgelerin Muhafaza ve ibraz

Zamanaşımı………………………………………………………………………………………. 563

4.6.10.  Özel Hesap Döneminden Normal Hesap Dönemine Geçişte Zarar Mahsubu…………………………………………………………………………………………………… 564

4.6.11.       Muafiyet Kapsamında Olunan Dönemlere ilişkin Zararların Mükellef Olunan

Dönemlere ilişkin Kârlardan Mahsup Edilmemesi………………………………………….. 565

4.6.12. Dar Mükellef Kurumlar Açısından Maddenin Geçerliliği              566

1. DİĞER İNDİRİMLER……………………………………………………………………………………………. 568

5.1.         Kanun Metni……………………………………………………………………………………………….. 568

5.2.         Genel Açıklama…………………………………………………………………………………………… 571

5.3.         Ar-Ge indirimi……………………………………………………………………………………………… 572

5.3.1.         Genel Açıklama……………………………………………………………………………….. 572

5.3.2.         5746 Sayılı Kanuna Göre Ar-Ge indirimi (09.08.2016 Tarihinden itibaren Geçerli

Olan Uygulama)………………………………………………………………………………….. 575

5.3.2.1.         Tanımlar……………………………………………………………………………. 577

5.3.2.2.         Ar-Ge, Yenilik ve Tasarım Harcamalarının Kapsamı………………………. 581

5.3.2.3.    Ar-Ge ve Tasarım indirimi Uygulama Esasları          583

5.3.2.4.  Ar-Ge ve Tasarım indiriminin Uygulamasında izlenecek Yöntem……………………………………………………………………………………………………… 585

5.3.2Siparişe Dayalı Ar-Ge, Yenilik ve Tasarım Faaliyetleri              586

5.3.2.6.         Nakit Desteklerin izlenmesi……………………………………………………… 587

5.4.         Sponsorluk Harcamaları…………………………………………………………………………………. 588

5.4.1.         Sponsorluk Kapsamındaki Harcamalar……………………………………………………. 588

5.4.2.         Sponsorluk Kapsamı Dışında Kalan Harcamalar………………………………………… 589

5.4.3.         Sponsorluk Faaliyeti Yanında Reklâm ve Tanıtım Amacı da içeren işlemler……….. 590

5.4.4.         Yazılı Sözleşme Zorunluluğu………………………………………………………………… 591

5.4.5.         Belge Düzeni…………………………………………………………………………………… 592

5.4.6.         Vergi Borcu Bulunmama Şartı ve Süresiz Sponsor Olunamaması……………………. 593

5.4.7.         Muhasebe Kayıtları ve Beyanname Üzerinde Gösterilmesi……………………………. 594

5.5.         Bağış ve Yardımlar………………………………………………………………………………………. 595

5.5.1.     Kurum Kazancının %5′i ile Sınırlı Bağış ve Yardımlar               596

5.5.2.         Eğitim ve Sağlık Tesisleri, Öğrenci Yurdu, Çocuk Yuvası, Yetiştirme Yurdu,

Huzurevi, Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri, Dini Tesisler, Gençlik Merkezleri

ile Gençlik ve izcilik Kamplarına ilişkin Bağış ve Yardımlar……………………………… 597

5.5.2.1.         Kapsam……………………………………………………………………………… 598

5.5.2.2.         Kapsama Dâhil Olan Bağış ve Yardımlar…………………………………….. 599

5.5.2.3.          Kapsam Dışında Kalan Bağış ve Yardımlar             60

5.5.2.4.         Bağış ve Yardımın Belgelendirilmesi………………………………………….. 601

5.5.3.      Kültür ve Turizm Amaçlı B ağış ve Yardımlar           603

5.5.4.     Doğal Afetlere ilişkin Bağış ve Yardımlar 604

5.5.5.         Türkiye Kızılay Derneği ve Türkiye Yeşilay Cemiyeti’ne Yapılan Bağış veya

Yardımlar………………………………………………………………………………………….. 605

5.5.6.   Özel Kanunlarla Düzenlenmiş Bağış ve Yardımlar    606

5.5.7.       Bağış ve Yardımın Yabancı Para Cinsinden Yapılması             607

5.5.8.      Zarar Beyanında Bağış ve Yardımların Durumu       607

5.5.9.    İndirilebilecek Bağış ve Yardım Tutarı    607

5.5.10.    Bağış ve Yardımların Nakden Yapılmaması            608

5.5.11.  Durumu………………………………………………………………………………………………………………. 609

5.6.         Girişim Sermayesi Fonu Olarak Ayrılan Tutarlar…………………………………………………… 611

5.6.1.         İndirim Şartları………………………………………………………………………………… 612

5.6.2.         İndirim Tutarının Hesaplanması……………………………………………………………. 612

5.6.3.         Fon Tutarının Vergilendirilmesi…………………………………………………………….. 614

5.7.         Türkiye’den Yurtdışı Mukimi Kişi ve Kurumlara Verilen Hizmetlerden Elde Edilen

Kazançlara İlişkin İndirim………………………………………………………………………………… 614

5.7.1.         İndirim Kapsamındaki Hizmetler…………………………………………………………… 615

5.7.2.         İndirimden Faydalanma Şartları……………………………………………………………. 616

5.7.2.1.         İndirimden Faydalanabilecek Şirketlerin Ana Sözleşmelerinde

Yazılı Esas Faaliyet Konusu……………………………………………………… 616

5.7.2.2.         Hizmetin, Türkiye’den Münhasıran Yurtdışı Mukimi Kişi ve/veya

Kurum İçin Yapılmış Olması……………………………………………………… 617

5.7.2.3.         Faturanın Yurtdışı Mukimi Kişi ve/veya Kurum Adına

Düzenlenmesi……………………………………………………………………….. 617

5.7.2.4.         Türkiye’den Verilen, Mimarlık, Mühendislik, Tasarım, Yazılım, Tıbbi Raporlama, Muhasebe Kaydı Tutma, Çağrı Merkezi, Ürün Testi, Sertifikasyon ve Veri Saklama Hizmetlerinden Yurtdışında Yararlanılması……………………………………………………………………….. 617

5.7.2.5.         İlgili Bakanlığın İzin ve Denetimine Tabi Olarak Türkiye’de

Yerleşmiş Olmayan Kişilere Verilen Eğitim ve Sağlık Hizmetleri ile Mesleki Eğitim Hizmetlerinin Yararlanıcısının Yurtdışında Olması          618

5.7.3.         Türkiye’den Yurtdışı Mukimi Kişi ve/veya Kurumlara Verilen Hizmetlerden Elde

Edilen Kazancın Tespiti, Kayıtlarda İzlenmesi ve Beyanı………………………………… 618

5.7.3.1.         İndirim Tutarının Tespiti…………………………………………………………. 618

5.7.3.2.         Kazançların Kayıtlarda İzlenmesi………………………………………………. 619

5.7.3.3.      İlgili Bakanlığın İzni ve Denetimine Tâbi Olarak Türkiye’de Yerleşmiş Olmayan Kişilere Verilen Eğitim ve Sağlık Hizmetlerine

İlişkin Bildirim ve Belgeler………………………………………………………….. 620

5.7.3.4.         Esas Faaliyet Konusu Dışındaki Gelirler……………………………………… 620

5.7.4.        Bakanlar Kurulu ve Maliye Bakanlığı’na Verilen Yetki                621

5.8.               Korumalı İşyeri İndirimi         621

5.9.                  Nakdî Sermaye Artırımında İndirim        623

5.9.1.         İndirimin Kapsamı…………………………………………………………………………….. 624

5.9.2.         İndirimden Yararlanacak Olanlar……………………………………………………………. 625

5.9.3.         İndirim Uygulaması…………………………………………………………………………… 626

5.9.3.1.             Sermaye Artırımının Tescili ve Artırılan Tutarın Şirketin Banka

Hesabına Yatırılması………………………………………………………………. 626

5.9.3.1.1.         Sermaye Avanslarının Durumu………………………………….. 629

5.9.3.2.         Her Bir Hesap Dönemi İçin Ayrı Ayrı Yararlanma…………………………… 630

5.9.3.3.         Kazanç Yetersizliği Nedeniyle İndirim Konusu Edilemeyen Tutarın

Sonraki Dönemlere Devri………………………………………………………….. 631

5.9.3.4.         Sermaye Azaltımı………………………………………………………………… 631

5.9.4.         İndirim Uygulamasına İlişkin Bakanlar Kuruluna Verilen Yetki………………………… 633

5.9.4.1.         İndirim Oranları……………………………………………………………………. 633

5.9.4.1.1.         Payları Borsada İşlem Gören Halka Açık Sermaye

Şirketlerinde İndirim Oranı………………………………………… 633

5.9.4.1.2.        Nakdî Olarak Artırılan Sermayenin, Yatırım Teşvik Belgeli Üretim ve Sanayi Tesislerinde Kullanılması

Durumu……………………………………………………………… 634

5.9.4.2.          İndirim Uygulamasına İlişkin Sınırlamalar                635

5.9.5.         Diğer Hususlar………………………………………………………………………………… 638

5.9.5.1.         Geçici Vergi Dönemleri İtibariyle Uygulama………………………………….. 638

5.9.5.2.         Özel Hesap Dönemi Tayin Edilmiş Mükelleflerin Durumu…………………. 638

5.9.5.3.             Banka Hesap Özetinin Vergi Dairesine İbraz Yükümlülüğü         638

5.9.5.4.         İndirim Uygulamasında Dikkate Alınacak Faiz Oranları…………………… 639

5.10.         Dar Mükellef Kurumlar Açısından Diğer İndirimlerin Geçerliliği………………………………… 639

1. KABUL EDİLMEYEN İNDİRİMLER………………………………………………………………………….. 640

6.1.         Kanun Metni………………………………………………………………………………………………. 640

6.2.         Genel Açıklama…………………………………………………………………………………………… 641

6.3.         KVK’ya Göre Kabul Edilmeyen İndirimler…………………………………………………………….. 641

6.3.1.         Öz Sermaye Üzerinden Ödenen veya Hesaplanan Faizler……………………………. 641

6.3.2.         Örtülü Sermaye Üzerinden Ödenen veya Hesaplanan Faiz, Kur Farkları ve

Benzeri Giderler…………………………………………………………………………………. 644

6.3.3.              Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Olarak Dağıtılan                                                                                                                                                                        Kazançlar………………………………………………………………………………………………………………. 645

6.3.4.         Her Ne Şekilde ve Ne İsimle Olursa Olsun Ayrılan Yedek Akçeler………………….. 645

6.3.5.         Hesaplanan Kurumlar Vergisi ile Her Türlü Para Cezaları ile Vergi Cezaları ve

Gecikme Zamları……………………………………………………………………………….. 647

6.3.6.   Menkul Kıymetlerin İtibari Değerlerinin Altında İhracından Doğan Zararlar………………………………………………………………………………………………………………. 648

6.3.7.         Bazı Taşıtlara İlişkin Giderler ve Amortismanlar………………………………………… 649

6.3.8.         Kurumun Kendisinin, Ortaklarının, Yöneticilerinin ve Çalışanlarının Suçlarından

Doğan Tazminat Giderleri……………………………………………………………………… 651

6.3.9.         Basın Yoluyla İşlenen Fiillerden Dolayı Ödenen Tazminatlar…………………………. 651

6.3.10.         Alkol ve Alkollü İçkiler ile Tütün ve Tütün Mamullerine Ait İlân ve Reklâm

Giderleri…………………………………………………………………………………………… 652

6.3.11.         Finansman Gideri Kısıtlaması…………………………………………………………….. 654

6.3.11.1.         Uygulama Kapsamında Olmayan Şirketler…………………………………. 655

6.3.11.2.  Yabancı Kaynakların Öz Kaynakları Aşan Kısmı      656

6.3.11.3.         Uygulama Kapsamındaki Gider ve Maliyet Unsurları……………………. 656

6.3.11.4.         Yatırımın Maliyetine Eklenen Gider ve Maliyet Unsurlarının Durumu……………………………………………………………………………. 657

6.3.11.5.         Örnek Olay………………………………………………………………………. 657

6.3.11.6.   Bakanlar Kurulu ve Maliye Bakanlığı’na Verilen Yetkiler             658

6.4.         GVK’ya Göre Kabul Edilmeyen İndirimler…………………………………………………………….. 659

6.5.         Kurumların Yönetim Kurulu Başkan ve Üyelerine Verilen Temettü İkramiyeleri……………….. 660

6.6.         İstisna Kazançlara İlişkin Giderler…………………………………………………………………….. 661

6.7.              Kanunen Yasaklanmış Faaliyetlerden Elde Edilen Kazançlara İlişkin                                                                                                                                                                                      Giderler……………………………………………………………………………………………………………… 661

6.8.         İndirimi Kabul Edilmeyen Diğer Unsurlar…………………………………………………………….. 663

6.9.     KVK’nın 11 ‘inci Maddesinin Dar Mükellefler Açısından                                                                                                                                                                                                    Geçerliliği……………………………………………………………………………………………………………………….. 664

6.10.         Dar Mükelleflere İlişkin Özel Olarak Düzenlenmiş İndirilemeyecek Giderler………………… 665

1. ÖRTÜLÜ SERMAYE…………………………………………………………………………………………….. 666

7.1.         Kanun   Metni…………………………………………………………………………………………….. 666

7.2.         Genel   Açıklama…………………………………………………………………………………………. 667

7.3.         Örtülü   Sermaye Kavramı……………………………………………………………………………… 668

7.3.1.         Ortak…………………………………………………………………………………………….. 670

7.3.2.         Ortakla  İlişkili Kişi…………………………………………………………………………….. 672

7.3.3.         Borcun Doğrudan veya Dolaylı Olarak Temin Edilmesi………………………………… 676

7.3.4.         Borcun İşletmede Kullanılması Gereği……………………………………………………. 676

7.3.5.            Borcun Öz Sermayenin Üç Katını Aşması               677

7.3.6.         Örtülü Sermaye  Tutarı………………………………………………………………………. 679

7.3.6.1.         Vadeli Alımlarla İlgili Borçlanmalar……………………………………………… 680

7.3.6.2.         Avansların Durumu………………………………………………………………… 680

7.3.7.              Oranların Topluca Dikkate Alınması Gereği             681

7.4.         Örtülü Sermaye Uygulamasında Dikkate Alınmayacak Borçlanmalar………………………….. 681

7.4.1.         Gayrinakdi Teminatlar Karşılığında Üçüncü Kişilerden Yapılan Borçlanmalar……… 681

7.4.2.         Banka ve Finans Kurumlarından Temin Edilerek Kullandırılan Borçlar………………. 682

7.4.3.         Bankalar Tarafından Yapılan Borçlanmalar………………………………………………. 684

7.4.4.         Finansal Kiralama Şirketleri, Finansman ve Faktoring Şirketleri ile İpotek

Finansman Kuruluşlarının Bankalardan Yaptıkları Borçlanmalar……………………….. 684

7.5.         Örtülü Sermaye Uygulamasında Kur Farkı Gelirlerinin Durumu…………………………………. 684

7.6.         Örtülü Sermaye Üzerinden Yapılan Ödemeler veya Hesaplanan Tutarların Kâr Payı

Sayılması ve Yapılacak Düzeltme İşlemleri…………………………………………………………. 685

7.6.1.           Borç Verenin Tam Mükellef Kurum Olması              685

7.6.2.         Borç Verenin Dar Mükellef Kurum, Gerçek Kişi, Vergiye Tâbi Olmayan veya

Vergiden Muaf Herhangi Bir Kişi Olması……………………………………………………. 686

7.7.         Örtülü Sermayenin Hesaplanması…………………………………………………………………….. 688

7.8.         Diğer Hususlar……………………………………………………………………………………………. 692

7.8.1.         Maliyeti Olmayan Borçlanmaların Durumu………………………………………………… 692

7.8.2.         Örtülü Sermaye Kullanan Kurumun Zarar Beyan Etmesi Hâlinde Düzeltme

İşlemi………………………………………………………………………………………………. 693

7.8.3.         Dar Mükellefiyette Örtülü Sermaye Uygulaması…………………………………………. 695

7.8.4.         Örtülü Sermaye ve KDV……………………………………………………………………… 695

7.8.5.         Örtülü Sermayeye İlişkin Form ve Formun Doldurulması……………………………… 698

1.  TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI…………………………………………………………………………………………………………………. 699

8.1.         Kanun Metni………………………………………………………………………………………………. 699

8.2.         Genel Açıklama…………………………………………………………………………………………… 701

8.3.         Kapsam …………………………………………………………………………………………………… 706

8.3.1.        Kurumlar Vergisi Kanunu Yönünden………………………………………………………… 706

8.3.2.         Gelir Vergisi Kanunu Yönünden……………………………………………………………… 707

8.4.           ilişkili Kişi            707

8.4.1.         Kurumlar Vergisi Kanunu Uygulamasında ilişkili Kişi  711

8.4.1.1.            Kurumların Kendi Ortakları     711

8.4.1.2.         Kurumların veya Ortaklarının ilgili Bulunduğu Gerçek Kişi veya

Kurum…………………………………………………………………………………. 712

8.4.1.3.         Kurumun veya Ortaklarının idaresi, Denetimi veya Sermayesi

Bakımından Doğrudan veya Dolaylı Olarak Bağlı Bulunduğu ya da Nüfuzu Altında Bulundurduğu Gerçek Kişi veya Kurumlar      715

8.4.1.4.       Ortakların Eşleri   718

8.4.1.5.         Ortakların veya Eşlerinin Üstsoy ve Altsoyu, Üçüncü Derece Dâhil

Yansoy Hısımları ve Kayın Hısımları………………………………………….. 718

8.4.1.6.       ilişkinin Doğrudan veya Dolaylı Olarak Ortaklık Kanalıyla Oluştuğu Durumlar 718

8.4.2.          Gelir Vergisi Kanunu Uygulamasında ilişkili Kişi        719

 

8.4.3.         ilişkili Sayılan Kişiler (Bakanlar Kurulunca ilân Edilen Ülke ve Bölgelerde

Bulunanlar)………………………………………………………………………………………… 721

8.5.         Emsallere Uygunluk ilkesi………………………………………………………………………………. 721

8.5.1.         Karşılaştırılabilirlik Analizi……………………………………………………………………. 723

8.5.2.         Emsal Fiyat Aralığı…………………………………………………………………………… 727

8.6.         Emsallere Uygun Fiyat ya da Bedelin Tespitinde Kullanılan Yöntemler………………………… 728

8.6.1.         Karşılaştırılabilir Fiyat Yöntemi…………………………………………………………….. 729

8.6.2.         Maliyet Artı Yöntemi………………………………………………………………………….. 734

8.6.3.         Yeniden Satış Fiyatı Yöntemi………………………………………………………………. 738

8.6.4.         işlemsel Kâr Yöntemleri……………………………………………………………………… 741

8.6.4.1.         Kâr Bölüşüm Yöntemi……………………………………………………………. 741

8.6.4.2.         işleme Dayalı Net Kâr Marjı Yöntemi…………………………………………. 747

8.6.5.         Yöntemler Arasında Öncelik…………………………………………………………………. 749

8.7.         Maliye Bakanlığı Gelir idaresi Başkanlığı ile Anlaşma Usulü……………………………………… 751

8.7.1.         Peşin Fiyatlandırma Anlaşmalarının Kapsamına Giren Mükellefler………………….. 752

8.7.2.        Peşin Fiyatlandırma Anlaşmalarında izlenen Süreçler               752

8.7.2.1.         Ön Görüşme……………………………………………………………………….. 752

8.7.2.2.         Yazılı Başvuru ve idareye Sunulacak Bilgi ve Belgeler…………………….. 752

8.7.2.3.         Değerlendirme ve Analiz…………………………………………………………. 754

8.7.2.4.         Anlaşmanın Kabulü veya Reddi………………………………………………… 754

8.7.3.         Anlaşmanın Süresi……………………………………………………………………………. 755

8.7.4.    Anlaşmanın Takibi ve Yıllık Rapor          755

8.7.5.          Peşin Fiyatlandırma Anlaşmalarının Yenilenmesi, Revize Edilmesi ve                                                                                                                                                                            iptali…………………………………………………………………………………………………………. 756

8.7.5.1.         Anlaşmanın Yenilenmesi………………………………………………………… 756

8.7.5.2.         Anlaşmanın Revize Edilmesi……………………………………………………. 757

8.7.5.3.         Anlaşmanın iptali………………………………………………………………….. 758

8.7.6.         Özellik Arz Eden Hususlar…………………………………………………………………… 758

8.7.6.1.         Peşin Fiyatlandırma Anlaşmaları ve Vergi incelemesi……………………… 758

8.7.6.2.        Peşin Fiyatlandırma Anlaşmasının Geçmişe Uygulanması        759

8.8.         Mükelleflerden istenecek Belgeler…………………………………………………………………….. 760

8.8.1.         Yıllık Belgelendirme………………………………………………………………………….. 760

8.8.2.        Fiilen Yapılmış Peşin Fiyatlandırma Anlaşmaları      763

8.9.         Cezalar ……………………………………………………………………………………………………. 764

8.10.         Düzeltme işlemleri……………………………………………………………………………………… 764

8.10.1.         Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtan Kurum Tarafından

Yapılacak Düzeltme işlemleri………………………………………………………………… 765

8.10.2.         Örtülü Kazanç Dağıtılan Kişinin Tam Mükellef Kurum Olması………………………. 766

8.10.3.         Örtülü Kazanç Dağıtılan Kişinin Dar Mükellef Kurum, Gerçek Kişi, Vergiye Tâbi

Olmayan veya Vergiden Muaf Olan Herhangi Bir Kişi Olması………………………….. 766

8.10.4.         Konuya ilişkin Özelge……………………………………………………………………….. 768

8.11.         Gayrimaddî Haklar……………………………………………………………………………………… 769

8.11.1.         Gayrimaddî Hakların Tanımı………………………………………………………………. 769

8.11.2.         Gayrimaddî Haklarda Emsallere Uygunluk ilkesi……………………………………….. 770

8.11.3.         Gayrimaddî Haklarda Emsallere Uygun Bedelin Tespitinde Kullanılabilecek

Yöntemler………………………………………………………………………………………… 771

8.12.         Grup içi Hizmetler………………………………………………………………………………………. 772

8.12.1.            Grup içi Hizmetlerin Tanımı ve Kapsamı 772

8.12.2.               Grup içi Hizmetlerin Fiilen Sağlanıp Sağlanmadığının Tespiti     773

8.12.3.         Grup içi Hizmetlerde Emsallere Uygun Bedelin Belirlenmesi…………………………. 773

8.12.4.         Grup içi Hizmetlerde Emsallere Uygun Bedelin Tespitinde Kullanılabilecek

Yöntemler………………………………………………………………………………………… 774

8.13.         Hazine Zararı……………………………………………………………………………………………. 777

8.14.         i lişkili Kişilere Yapılacak Olan Tahvil ve Bono Satışlarında Faiz Oranı………………………. 780

8.15.         Grup Şirketlerine Ödünç Para Verilmesi işleminde Uygulanacak Faiz Oranı…………………. 781

8.16.         Ödünç Para işlemleri Çerçevesinde Transfer Fiyatlandırması ve Örtülü Sermaye

Uyumu ……………………………………………………………………………………………………… 782

8.17.         Transfer Fiyatlandırması ve KDV……………………………………………………………………. 785

8.18.         Transfer Fiyatlandırmasına ilişkin Form ve Formun Doldurulması…………………………….. 788

İKİNCİ BÖLÜM

BEYAN

1. BEYAN ESASI…………………………………………………………………………………………………….. 789

9.1.         Kanun Metni………………………………………………………………………………………………. 789

9.2.         Genel Açıklama…………………………………………………………………………………………… 789

9.3.         Beyannamenin Verilmesi………………………………………………………………………………… 793

9.4.         Beyannamenin Verilme Zamanı……………………………………………………………………….. 794

9.5.         Beyannamenin Verileceği Yer………………………………………………………………………….. 795

9.6.         Beyannamenin Şekil, İçerik ve Ekleri…………………………………………………………………. 796

9.7.         Kooperatif Gelirlerinin T aşınmaz Kira Gelirleri ve/veya Mevduat Faizlerinden

Oluşması Hâlinde Beyan…………………………………………………………………………………. 797

9.8.         Beyannamelerin Elektronik Ortamda Gönderilmesi…………………………………………………. 799

Tasfiye, Birleşme, Devir ve Bölünme Hâllerinde Beyan         800

 

 

Muaf Olanlar Tarafından Elde Edilmesi Hâlinde

Vergi Kesintisi Uygulaması…………………………………….. 830

15.3.3.4.       Mevduat Faizleri………………………………………………………………….. 831

15.3.3.5.         Katılım Bankaları Tarafından Katılma Hesabı Karşılığında

Ödenen Kâr Payları……………………………………………………………….. 833

15.3.3.6.       Kâr ve Zarar Ortaklığı Belgesi Karşılığında Ödenen Kâr Payları…………. 834

15.3.3.7.       Repo ve Ters Repo Gelirleri……………………………………………………. 835

15.3.3.8.     Şans Oyunlarını Düzenleyenler Tarafından Bunların Bayilerine ve Aracılarına Ödenen Komisyon, Prim ve Benzeri Ödemeler

Üzerinden Yapılacak Vergi Kesintisi……………………………………………. 836

15.3.3.9.       Vergiden Muaf Olan Kurumlara Dağıtılan Kâr Paylarında Vergi

Kesintisi……………………………………………………………………………… 837

15.3.3.10.     Fon ve Yatırım Ortaklıklarının İstisna Kazançları Üzerinden

Yapılacak Vergi Kesintisi…………………………………………………………. 838

15.3.3.10.1.     Menkul Kıymetler Yatırım Fonları veya Ortaklıklarının İstisna Kazançları Üzerinden

Yapılacak Vergi Kesintisi……………………………………….. 839

15.3.3.10.2.     Portföyü Türkiye’de Kurulu Borsalarda İşlem Gören Altın ve Kıymetli Madenlere Dayalı Yatırım Fonları veya Ortaklıklarının Kazançları Üzerinden

Yapılacak Vergi Kesintisi……………………………………….. 840

15.3.3.10.3.     Girişim Sermayesi Yatırım Fonları veya Ortaklıklarının İstisna Kazançları Üzerinden

Yapılacak Vergi Kesintisi……………………………………….. 840

15.3.3.10.4.     Gayrimenkul Yatırım Fonları veya Ortaklıklarının İstisna Kazançları Üzerinden Yapılacak Vergi

Kesintisi …………………………………………………………… 840

15.3.3.10.5.     Emeklilik Yatırım Fonlarının İstisna Kazançları

Üzerinden Yapılacak Vergi    Kesintisi………………………… 840

15.3.3.10.6.     Konut Finansmanı Fonları ve Varlık Finansmanı Fonlarının İstisna Kazançları Üzerinden Yapılacak

Vergi Kesintisi ……………………………………………………. 841

15.3.3.11.     Vergi Usul Kanunu’nun 11′inci Maddesinin Yedinci Fıkrası

Kapsamındaki Ödemeler Üzerinden Yapılacak Vergi Kesintisi…………….. 841

2.3.4.         Vergi   Kesintilerine İlişkin Beyannamenin Verilme Yeri ve Zamanı……………………. 842

2.3.5.              Diğer…………………………………………………………………………………… Hususlar…. 843

2.3.6.                                                                                                                                                                                     Dağıtılan Kâr Paylarında Vergi Kesintisi  844

2.3.6.1.         Genel Açıklama…………………………………………………………………… 844

2.3.6.2.         Vergi Kesintisi Oranı…………………………………………………………….. 846

2.3.6.3.         Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 62′nci Maddesinin Uygulaması………… 846

2.3.6.4.         Kâr Payı Elde Eden Kişilerin Hukuki Statülerinin Belirlenememesi

Durumunda Vergi Kesintisi   Uygulaması……………………………………… 848

2.3.6.5.         İstisna Kazançların Vergi Kesintisi Karşısındaki Durumu………………… 851

2.3.6.6.                                                                                                                                                               Avans Kâr Payı Dağıtımı       851

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

VERGİNİN TARHI

1.  VERGİLENDİRME DÖNEMİ VE TARHİYAT           859

3.1.         Kanun Metni……………………………………………………………………………………………….. 859

3.2.         Genel Açıklama…………………………………………………………………………………………… 859

3.3.         Vergilendirme Dönemi……………………………………………………………………………………. 860

3.3.1.                                                                                                                                                                                     Yıllık Beyan Esasına Tâbi Mükelleflerde Vergilendirme Dönemi  861

3.3.2.         Kesinti Suretiyle Ödenen Vergilerde Vergilendirme Dönemi…………………………….. 861

3.4.         Tarhiyata Yetkili Vergi Dairesi………………………………………………………………………….. 862

3.5.         Tarhiyatın Muhatabı……………………………………………………………………………………… 863

3.5.1.         Tüzel Kişiliği Bulunan Kurumlar Vergisi Mükellefleri Açısından Tarhiyatın

Muhatabı…………………………………………………………………………………………. 863

3.5.2.         Tüzel Kişiliği Bulunmayanlar Kurumlar Vergisi Mükellefleri Açısından Tarhiyatın

Muhatabı ………………………………………………………………………………………… 864

3.5.2.1.                                                                                                                                                           İktisadî Kamu Kuruluşlarından Tüzel Kişiliği Haiz Olmayanlar     864

3.5.2.2.         Derneklere ve Vakıflara Ait İktisadî İşletmelerden Tüzel Kişiliği

Haiz Olmayanlar………………………………………………………………… 864

3.5.2.3.         Sermaye Piyasası Kurulu’nun Düzenleme ve Denetimine Tâbi

Fonlar……………………………………………………………………………. 865

3.5.2.4.         İş Ortaklıkları…………………………………………………………………… 865

3.6.                                                                                                                                                                                                        Tarh Zamanı        866

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

TASFİYE, BİRLEŞME, DEVİR, BÖLÜNME VE HİSSE DEĞİŞİMİ

1.  TASFİYE             867

4.1.         Kanun Metni……………………………………………………………………………………………….. 867

4.2.         Genel Açıklama…………………………………………………………………………………………… 869

4.3.         Tasfiyeye Tâbi Kurumlar Vergisi Mükellefleri………………………………………………………… 871

4.3.1.         Anonim Şirketlerin Tasfiyesi…………………………………………………………………. 872

4.3.2.         Limited Şirketlerin Tasfiyesi…………………………………………………………………. 873

4.3.3.         Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketlerin Tasfiyesi…………………………. 874

4.3.4.         Kooperatiflerin Tasfiyesi……………………………………………………………………… 874

4.3.5.         Tüzel Kişiliği Haiz İktisadî Kamu Kuruluşlarının Tasfiyesi………………………………. 875

4.4.                                                                                                                                                                                                        Tüzel Kişiliği Bulunmayan Kurumların Tasfiye Karşısındaki Durumu……………………………………………………………………………………………………………………….. 875

4.4.1.                                                                                                                                                                                     İş Ortaklıklarının Tasfiye Karşısındaki Durumu        876

4.4.2.         Tüzel Kişiliği Bulunmayan Diğer Kurumlar Vergisi Mükelleflerinin Tasfiye

Karşısındaki Durumu………………………………………………………………………….. 876

4.5.         Tasfiyeye Girilmesiyle Birlikte Oluşan Vergilendirme Dönemleri…………………………………. 877

4.5.1.                                                                                                                                                                                     Tasfiyeye Giriş Tarihi ile Tasfiyenin Sonuçlandığı Tarih            877

4.5.2.                                                                                                                                                                                     Hesap Dönemi Başından Tasfiyeye Giriş Tarihine Kadar Olan (Kıst) Dönem……………………………………………………………………………………………………… 878

4.5.3.                                                                                                                                                                                     Tasfiye Dönemleri                878

4.5.4.         Özel Hesap Dönemi Kullanan Mükelleflerin Tasfiye Dönemleri………………………. 879

4.6.         Tasfiyeye Giren Kurumlarda Beyanname Verme Süreleri…………………………………………. 879

4.6.1.                                                                                                                                                                                     Tasfiyeye Girilmeden Önceki (Kıst) Döneme İlişkin Beyanname Verme Süresi………………………………………………………………………………………………………. 881

4.6.2.                                                                                                                                                                                     Birinci Tasfiye Dönemine İlişkin Beyanname Verme Süresi        881

4.6.3.         İkinci ve Takip Eden Tasfiye Dönemlerine İlişkin Beyanname Verme Süreleri…….. 882

4.6.4.         Son Tasfiye Dönemine İlişkin Beyanname Verme Süresi……………………………… 882

4.6.5.         Başladığı Takvim Yılı İçinde Sonuçlanan Tasfiyelerde Beyanname Verme

Süresi…………………………………………………………………………………………….. 883

4.6.6.         Son Tasfiye Döneme İlişkin Beyanname Verme Süresini Aşan Tasfiye

Beyannamelerinin Durumu…………………………………………………………………….. 883

4.7.         Tasfiye Kârı……………………………………………………………………………………………….. 885

4.8.         Tasfiyenin Zararla Kapanması Hâlinde Düzeltme………………………………………………….. 887

4.9.                                                                                                                                                                                                        Tasfiyeye Giren Kurumların Geçici Vergi Karşısındaki Durumları……………………………………………………………………………………………………………………….. 889

4.10.         Tasfiyeden Vazgeçilmesi ve Yeniden Başlayan Geçici Vergi Mükellefiyeti…………………… 890

4.11.         Tasfiye Hâlinde Geçmiş Yıl Zararlarının Mahsubu……………………………………………….. 892

4.12.         Tasfiye İşlemlerinin İncelenmesi…………………………………………………………………….. 895

4.13.         Tasfiye Kârı Üzerinden Tarh Olunan Vergilerin Ödeme Süresi…………………………………. 896

4.14.         Tasfiye Memurlarının Sorumluluğu………………………………………………………………….. 897

4.14.1.         Tasfiye Memurlarının KVK’dan Kaynaklanan Sorumlulukları…………………………. 898

4.14.2.         Tasfiye Memurlarının VUK’dan Kaynaklanan Sorumlulukları………………………… 899

4.14.3.         Tasfiye Memurlarının 6183 Sayılı Kanundan Kaynaklanan Sorumlulukları………… 901

4.15.         Tasfiyede Zamanaşımı……………………………………………………………………………….. 902

4.16.                                                                                                                                                                                                      Tasfiye Edilerek Tüzel Kişiliği Sona Eren Mükellefler Hakkında Yapılacak Tarhiyatlar………………………………………………………………………………………………………….. 903

4.17.         Diğer Hususlar………………………………………………………………………………………….. 904

4.17.1.         Tasfiye Edilen Kurumlarda Devreden Katma Değer Vergisinin Âkibeti……………… 904

4.17.2.         Dar Mükellef Kurumların Tasfiye Müessesesi Karşısındaki Durumu………………. 907

4.17.3.         Tasfiyeye Giren Kurumların Defter Tasdik Yükümlülüğü……………………………… 907

1. BİRLEŞME…………………………………………………………………………………………………………. 909

5.1.         Kanun Metni………………………………………………………………………………………………. 909

5.2.         Genel Açıklama…………………………………………………………………………………………… 909

5.3.         Türk Ticaret Kanunu’na Göre Birleşme……………………………………………………………….. 912

5.4.         Borçlar Kanunu’na Göre Birleşme……………………………………………………………………… 916

5.5.         Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre Birleşme (Vergili Birleşme)…………………………………….. 918

5.5.1.         Birleşme Dönemi……………………………………………………………………………… 919

5.5.2.         Birleşme Kârı ve Tespiti……………………………………………………………………… 921

5.5.3.                                                                                                                                                                                     Değiştirme Birimi ve Birleşme Primi        923

5.5.4.                                                                                                                                                                                     Sermaye Artırımı  925

5.5.5.                                                                                                                                                                                     Birleşme işlemine Taraf Olan Kurumlar Arasında iştirak ilişkisi Bulunması………………………………………………………………………………………………………………. 927

5.5.5.1.                                                                                                                                                                 Birleşen Şirketin Birleşilen Şirkette Pay Sahibi Olması              927

5.5.5.2.                                                                                                                                                                 Birleşilen Şirketin Birleşen Şirkette Pay Sahibi Olması              927

5.5.6.         Birleşilen Kurumun Sorumluluk ve Ödevleri………………………………………………. 928

5.5.6.1.         Birleşme Kârının Beyanı ve Ödenmesi……………………………………….. 928

5.5.6.2.         Birleşme işlemlerinin incelenmesi Talebi……………………………………… 929

5.5.6.3.                                                                                                                                                                 Tahakkuk Etmiş Vergi ve itirazlı Tarhiyatlar için Karşılık Ayırma…………………………………………………………………………………………………….. 929

5.5.6.4.         Birleşme Öncesi Dönemlere ilişkin Yapılacak Tarhiyatların

Muhatabı…………………………………………………………………………….. 931

5.5.7.         Birleşen Kurumun Geçmiş Yıl Zararları……………………………………………………. 931

5.5.8.         Birleşme işleminin KDV Karşısındaki Durumu……………………………………………. 932

5.5.9.         Birleşen Kurumun Devreden Katma Değer Vergisinin Âkibeti………………………….. 934

5.5.10.       Diğer Hususlar………………………………………………………………………………… 935

5.5.10.1.          Birleşme Giderlerinin Durumu…………………………………………………. 935

5.5.10.2.                                                                                                                                                               Birleşme Durumunda KVK’nın 5/1-e Maddesinin Uygulaması     935

5.5.10.3.                                                                                                                                                               Birleşme Durumunda Amortisman Uygulaması        937

5.5.10.4.          Birleşme Durumunda Yenileme Fonunun Âkibeti…………………………… 938

1. DEVİR, BÖLÜNME VE HİSSE DEĞİŞİMİ…………………………………………………………………… 939

6.1.         Kanun Metni……………………………………………………………………………………………….. 939

6.2.         Genel Açıklama…………………………………………………………………………………………… 940

6.3.         Devir (Vergisiz Birleşme)………………………………………………………………………………… 940

6.3.1.         Devir için Gerekli Şartlar……………………………………………………………………… 942

6.3.1.1.             Birleşme Sonucunda infisâh Eden Kurum ile Birleşilen Kurumun

Kanunî veya iş Merkezlerinin Türkiye’de Bulunması………………………… 943

6.3.1.2.         Münfesih Kurumun Devir Tarihindeki Bilânço Değerlerinin,

Birleşilen Kurum Tarafından Bir Bütün Hâlinde Devralınması ve

Aynen Bilânçosuna Geçirilmesi………………………………………………….. 944

6.3.2.         Devir Tarihi…………………………………………………………………………………….. 946

6.3.3.         Alınan Hisselerin Durumu……………………………………………………………………. 946

6.3.4.         Devir Olan Kuruma ilişkin Kurumlar Vergisi Beyannamesinin Verilmesi ve

Tahakkuk Eden Vergilerin Ödenmesi…………………………………………………………. 947

6.3.5.         Devir Durumunda Zarar Mahsubu………………………………………………………….. 949

6.3.6.                                                                                                                                                                                     Devreden ve Devralan Kurumlar Arasında iştirak ilişkisi Olması 950

6.3.7.         Devir Sonucu Elde Edilen Hisselerin iktisap Tarihi……………………………………… 951

6.3.8.         Diğer Hususlar…………………………………………………………………………………. 951

6.3.8.1.         Devir Giderleri……………………………………………………………………… 951

6.3.8.2.                                                                                                                                                                 Devir Durumunda Amortisman Uygulaması              952

6.3.8.3.         Devir Durumunda Yenileme Fonunun Âkibeti ………………………………..  953

6.3.8.4.         Devir Durumunda Kanunun 5/1-e Maddesinin Uygulaması……………….. 954

6.3.8.5.         Devir Durumunda Geçici Vergi Uygulaması………………………………….. 955

6.3.8.6.         Devir Durumunda Katma Değer Vergisi Uygulaması………………………. 956

6.4.         Tür Değiştirme……………………………………………………………………………………………. 957

6.4.1.                                                                                                                                                                                     Türk Ticaret Kanunu’na Göre Tür Değiştirme           958

6.4.2.                                                                                                                                                                                     Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre Tür Değiştirme     959

6.4.3.         Özellik Gösteren Hususlar…………………………………………………………………… 960

6.5.         Tam Bölünme…………………………………………………………………………………………….. 961

6.5.1.         Tam Bölünmenin Unsurları………………………………………………………………….. 962

6.5.1.1.                                                                                                                                                                Bölünen ve Devralan Kurumlar Tam Mükellefiyete Tâbi Olmalıdır…………………………………………………………………………………………………….. 962

6.5.1.2.                                                                                                                                                                Bölünen ve Devralan Kurumlar Sermaye Şirketi Olmalıdır          963

6.5.1.3.         Bölünen Şirket Tasfiyesiz İnfisâh Etmelidir………………………………….. 964

6.5.1.4.                                                                                                                                                                Devralan Şirket Sayısı Birden Fazla Olmalıdır         964

6.5.1.5.                                                                                                                                                                Devralan Şirketler Mevcut veya Yeni Kurulmuş Olmalıdır          964

6.5.1.6.         Bölünen Şirketin Bütün Mal Varlığı, Alacakları ve Borçları Kayıtlı

Değerleri Üzerinden Devrolunmalıdır…………………………………………… 965

6.5.1.7.         Bölünen Şirketin Ortaklarına Devralan Şirketlerin İştirak Hisseleri

Verilmelidir………………………………………………………………………….. 966

6.5.1.8.         Bölünen Şirketin Ortaklarına Verilecek İştirak Hisselerinin İtibarî

Değerinin %10′una Kadar Olan Kısım Nakit Olarak Ödenebilir……………. 966

6.5.2.         Değişim Oranlarının (Değiştirme Birimi) Tespiti ve Bölünen Şirket Ortaklarına

Verilecek İştirak Hisseleri……………………………………………………………………… 967

6.5.3.         Tam Bölünme Nedeniyle İnfisâh Eden Kuruma İlişkin Kurumlar Vergisi

Beyannamesinin Verilmesi ve Tahakkuk Eden Vergilerin Ödenmesi……………………. 970

6.5.4.         Tam Bölünme Durumunda Zarar Mahsubu……………………………………………….. 972

6.5.5.                                                                                                                                                                                     Tam Bölünme Sonucunda Elde Edilen Hisselerin İktisap Tarihi   974

6.5.6.         Diğer Hususlar…………………………………………………………………………………. 974

6.5.6.1.         Tam Bölünme Giderleri…………………………………………………………… 974

6.5.6.2.         Tam  Bölünme Durumunda     Amortisman Uygulaması…………………… 975

6.5.6.3.         Tam  Bölünme Durumunda     Yenileme Fonunun Âkibeti…………………. 976

6.5.6.4.         Tam  Bölünme Durumunda     Kanunun 5/1-e Maddesinin

Uygulaması…………………………………………………………………………. 977

6.5.6.5.         Tam  Bölünme Durumunda     Geçici Vergi Uygulaması…………………… 978

6.5.6.6.         Tam  Bölünme Durumunda     KDV Uygulaması……………………………. 979

6.6.         Kısmî Bölünme…………………………………………………………………………………………… 980

6.6.1.         Kısmî Bölünmenin Unsurları………………………………………………………………… 981

6.6.1.1.       Bölünen Kurum, Tam Mükellefiyete Tâbi Sermaye Şirketi veya Sermaye Şirketi Niteliğinde Yabancı Kurumun Türkiye’deki İşyeri

veya Daimî Temsilcisi Olmalıdır………………………………………………… 981

6.6.1.2.         Devralan Kurum Tam Mükellefiyete Tâbi Bir Sermaye Şirketi

Olmalıdır…………………………………………………………………………….. 982

6.6.1.3.                                                                                                                                                                Devralan Kurum Mevcut veya Yeni Kurulacak Olmalıdır            983

6.6.1.4.       Devire Konu Edilebilecek İktisadî Kıymetler; Taşınmazlar ile Bilânçoda Yer Alan ve En Az İki Tam Yıl Süreyle Elde Tutulan

İştirak Hisseleri ile Üretim veya Hizmet İşletmeleri Olmalıdır…………….. 983

6.6.1.5.                                                                                                                                                                İktisadî Kıymetlerin Bir veya Birkaçı Devrolunmalıdır               985

6.6.1.6.         İktisadî Kıymetler Kayıtlı Değerleri Üzerinden Aynî Sermaye

Olarak Konulmalıdır            986