Türkiye'nin Muhasebe Kitapları Satış Sitesi
Tüm Yönleriyle Kar Dağıtımı

Tüm Yönleriyle Kar Dağıtımı

Gelir İdaresi Daire Başkanı Nazmi Karyağdı


Baskı Tarihi: Mart 2014
Sayfa Sayısı: 538
Fiyatı: 75 TL
İndirimli Fiyatı:74 TL (Kdv Dahil)
BASKISI TÜKENDİ
KİTAP HAKKINDA
  • Google
  • Tw
  • Fb

Tüm Yönleriyle Kar Dağıtımı Kitabı,Gelir İdaresi Daire Başkanı Nazmi Karyağdı tarafından yazılmıştır. Sekiz bölümden meydana gelen Tüm Yönleriyle Kar Dağıtımı Kitabının, Birinci Bölümünde, Kârın Tanımı Ve Tespit Yöntemleri  Yer Alıyor İkinci Bölümde, Şahıs Ortaklıklarında Kârın Tespiti,Vergilendirilmesi Ve Dağıtımı, Üçüncü Bölüm Sermaye Şirketlerinde Kârın Tespiti Ve Dağıtımı, Dördüncü Bölüm,Özel Nitelikli Ortaklıklarda Kârın Tespiti Ve Dağıtımı Beşinci Bölüm, Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği Ve Sermaye Piyasası Kanunu Uyarınca Kâr Dağıtım Tablosu Altıncı Bölüm Kurum Kazancının Tespiti, Vergilendirilmesi, Kâr Dağıtımı, Muhasebeleştirilmesi Ve Çözümlü Örnekler Yedinci Bölüm Kurumlardan Elde Edilen Kâr Paylarının Vergilendirilmesi Sekizinci Bölüm Kâr Dağıtımı Konusunda Özel Hukuktaki Bazı Düzenlemeler Ve Bunların Vergi Yasaları Karşısındaki durumundan oluşmakla birlikte pek çok konuda yol gösterici ve yönlendirici nitelikte bir kitaptır.

KARIN TANIMI VE TESPİT YÖNTEMLERİ

SERMAYENİN KORUNMASINA GÖRE KAR KAVRAMI

ÖZ SERMAYE TANIMI NİTELİKLERİ

KARIN TESPİT ŞEKİLLERİ

KAR DAĞITIM POLİTİKASI,ÖNEMİ,

KAR PAYI ÖDEME ŞEKİLLERİ

ŞAHIS ORTAKLARINDA KARIN TESPİTİ VERGİLENDİRİLMESİ VE DAĞITIMI

ADİ ORTAKLIKLARDA KAR DAĞITIMIN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

KOLLEKTİF ŞİRKETLERDE KAR DAĞITIMI ,MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

ADİ KOMANDİT ŞİRKETLERİNDE KAR DAĞITIMI

SERMAYE ŞİRKETLERİNDE KARIN TESPİTİ

LİMİTED,ANONİM ŞİRKETLERİN HUKUKSAL YAPISI VE KAR DAĞITIMI

ŞİRKETLERİN KURULUŞLARI,YAPISI,PAY,MENKUL KIYMETLER

KAR DAĞITIMIN AŞAMALARI,GEREKÇELERİ,NEDENLERİ

KOOPERATİFLERDE GELİR -GİDER FARKINI DAĞITIMI

KOOPERATİFLERİN VERGİLENDİRİLMESİ

KAR DAĞITIM TABLOSU KURUM KAZANCININ TESPİTİ

VERGİ KESİNTİSİ

KURUMUN KAR DAITIMI YAPMASI VE GELİR VERGİSİ TEVKİFATINA TABİ KAZANCIN BULUNMASI

KURUMLARDA ELDE EDİLEN KAR PAYLARININ VERGİLENDİRİLMESİ

KAR DAĞITIMI KONUSUNDA ÖZEL HUKUKTAKİ BAZI DÜZENLEMELER VE BUNLARIN VERGİ YASALARI KARŞISINDAKİ DURUMU

İÇ FİNANSMAN YOLUYLA SERMAYE ARTIRIMIN VERGİ YASALARI KARŞISINDAKİ DURUMU

TEMETTÜ NAVANSI VE ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI İLİŞKİSİ

KAR DAĞITIMI ALTINDA HEPSİ VE DAHA FAZLASI BU KİTAPTA

Piyasa ekonomisinde şirketleri yatırım yapmaya, büyümeye, istihdam sağlamaya iten en önemli motivasyon kaynağı kâr elde etmektir.

Kârın elde edilmesi işletme yönetimiyle ilgili olsa da ardından ekonomi kuramının belki de en önemli konusu olan kârın bölüşümü gündeme gelir.

Kârın bir kısmının vergi olarak devlete aktarılması, bir kısmının pay sahiplerine yatırımlarının getirisi olarak ödenmesi, yedek akçe ya da fon olarak işletmenin büyümesi için işletmede alıkonulması, sermayeye eklenmesi… şirketlerin zorunlu ya da gönüllü seçenekleri arasında yer almaktadır.

İlk baskısından bu yana, 15 yıldır sürekli olarak yenilenen, güncellenen ve gelişen Tüm Yönleriyle Kâr Dağıtımı kitabı, alanında teoriye ve de en önemlisi uygulamaya yönelik önemli bir kaynak durumundadır.

İşte bu kitapta cevap bulacağınız sorulardan bazıları şunlar;

  • Kâr nedir ve nasıl tespit edilir?
  • Şahıs ortaklıklarında kâr dağıtım kuralları nelerdir?
  • Sermaye şirketlerinde (Halka açık olan ya da olmayan) kâr dağıtım kuralları nelerdir?
  • Kâr işletmede, kurumlarda ne şekilde vergilendirilmektedir?
  • Pay sahipleri açısından elde edilen kârın vergilendirme rejimi nasıl işlemektedir?
  • Yurt dışında elde edilen kâr paylarının vergilemesi ne şekilde gerçekleşir?
  • Çifte Vergilendirmeye Önleme Anlaşmaları uyarınca kâr dağıtımında vergilendirilme rejimi nasıl işler?
  • Pay sahiplerinden başka kimler kârdan pay alabilirler?
  • Kâr payı avansı nasıl dağıtılır? Şartları nelerdir?
  • %5 oranında kâr payını ödemek zorunlu mudur?
  • Kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılır mı?
  • Yeni T.T.K.’dan sonra şirketler hangi kârı dağıtacaklar? Yasal kayıtlardaki kârı mı TFRS’ye göre belirlenen kârı mı?

Tüm Yönleriyle Kâr Dağıtımı; kâr dağıtımının bütün yönlerinin ele alındığı, merak ettiğiniz pek çok sorunun cevabını bulabileceğiniz bir başucu kaynağı.

Tüm Yönleriyle Kar Dağıtımı Kitabı Gündem

ÖNSÖZ

Tüm Yönleriyle Kâr Dağıtımı” isimli çalışmamız ilk olarak 1999 yılının Mart ayında okuyucularla buluşmuştu. Geride bıraktığımız 15 yıl içinde pek çok şey gibi kitabımızda değişti. Kurumlar Vergisi Kanunu, Türk Ticaret Kanunu, Borçlar Kanunu ve Sermaye Piyasası Kanunu ilk planda akla gelen mevzuat değişiklikleri arasında yer alıyor.

Kanun değişiklikleri önce kurallar ve teori boyutunda bir değişim getirirken ardından da doğal olarak uygulama alanında kendisini göstermekte. Her değişim kısmen ya da tamamen bir öğrenme sürecini ve bir adaptasyon sürecini de beraberinde getiriyor. Nitekim kâr dağıtımı konusu da değişikliklerden payını aldı.

Elbette ki kitabımızı sadece mevzuat değişiklikleri etkilemedi. Dördüncü kez okuyucularla buluşan kitabımız adeta yaşayan bir organizma gibi her defasında yenilendi ve geliştirildi. Her bir yeni baskı düşüncelerimizin, ifadelerimizin gözden geçirildiği, iyiyi ve mükemmeli arayışımızın bir aşaması oldu. Her defasında amacımız, okuyucularımızın güncel sorunlarına cevap verebilmek ve ortaya çıkan yeni konularda yorum geliştirebilecek bir alt yapıyı onlara sunmak olmuştur. Bu amacımıza ne kadar yaklaşabilmişsek kendimizi o kadar mutlu sayacağız.

Kitabımızda; kârın tespitinden başlayıp dağıtımına kadar olan süreç Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasası Kanunu kapsamında ele alındı. Elbette kurum ya da işletme bünyesinde kazancm/kârm vergilendirilmesi ve kâr pay elde edenlerin vergi mevzuatı karşısındaki durumu da kapsama dahil edildi. Özetle ifade etmek gerekirse; bizce kitabımızın en önemli özelliklerinden biri, ticaret hukuku alanındaki bir konunun vergi hukukundaki yansımalarıyla ele alınmış olmasıdır.

Birinci baskıdan beri tüm okumaları gerçekleştiren, fikirleriyle kitabımızın ve şahsımızın gelişmesine büyük katkısı olan değerli üstadım E. Baş Hesap Uzmanı, Gelirler Genel Müdürlüğü E. Genel Müdür Yardımcısı Yener Mercimekçi’ye şükranlarımı sunuyorum.

Kitabımızın bu baskısında değerli katkılarını esirgemeyen Maliye Hesap Uzmanları Demeği Başkanı Necdet Gökmen üstadıma ve birlikte çalışıp çok şey öğrendiğim E. Baş Hesap Uzmanı, Gelir İdaresi E. Başkan Yardımcısı Bülent Taş üstadıma teşekkürlerimi sunuyorum.

Her çalışmanın ardında aileden alman zaman vardır. Tüm çalışmalarımda desteğim olan, yoldaşım olan eşim Müjgan Karyağdı’ya yetersiz kalacağına inandığım teşekkürlerimi iletiyorum.

Ve 15 yıldır katkılarıyla bizi yalnız bırakmayan tüm okuyucularımıza şükran duygularımızla kitabımızın yararlı olmasını diliyorum.

Ankara

Nazmi Karyağdı

 

İÇİNDEKİLER

BİRİNCİ BÖLÜM
KÂRIN TANIMI VE TESPİT YÖNTEMLERİ
I- KÂRIN TANIMI VE SAPTANMASI ……………………………………………………..3
A- KÂRIN TANIMI …………………………………………………………………………………3
1- Hesap Dönemi Sonucu Yönünden Kârın Tanımı …………………………………….6
2- Dağıtım Yönünden Kârın Tanımı ………………………………………………………….7
3- Vergi Hukuku Yönünden Kârın Tanımı ………………………………………………….9
B- SERMAYENİN KORUNMASINA GÖRE KÂR KAVRAMI …………………10
1- Sermayenin Nominal Olarak Korunması ………………………………………………10
2- Sermayenin Satın Alma Gücü Olarak Korunması …………………………………..11
3- Sermayenin Üretim Gücü Olarak Korunması ……………………………………….12
C- ÖZSERMAYE, TANIMI VE NİTELİKLERİ ……………………………………….13
1- Özsermayenin Tanımı ………………………………………………………………………..13
2- Özsermayedeki Değişim …………………………………………………………………….13
3- T.T.K.’na Göre Özsermaye ………………………………………………………………..13
4- V.U.K.’na Göre Özsermaye …………………………………………………………………14
II- BİLÂNÇO VE GELİR TABLOSUNDA YER ALAN KALEMLERİN
KÂRIN OLUŞUMUNA ETKİLERİ …………………………………………………………14
A- DEĞERLEMENİN TANIMI ve KÂRIN TESPİTİNDEKİ ÖNEMİ …………14
B- DEĞERLEME ESASI ……………………………………………………………………….15
C- DEĞERLEME YÖNTEMLERİ ………………………………………………………….15
1- Tarihi Maliyet Yöntemi ………………………………………………………………………15
2- Yenileme Maliyet Yöntemi …………………………………………………………………16
3- Net Gerçekleşebilir Değer (Net Nakit Değeri) Yöntemi ………………………….17
4 – Net Şimdiki (Net Bugünkü) Değer Yöntemi ………………………………………..18
5- Firmaya Katkı Değeri Yöntemi ……………………………………………………………18X
6- Uygun Değer Yöntemi ……………………………………………………………………….18
D- VERGİ USUL KANUNU, TÜRK TİCARET KANUNU (TÜRKİYE
MUHASEBE STANDARTLARI) VE SERMAYE PİYASASI KANUNU
AÇISINDAN DEĞERLEME HÜKÜMLERİ VE BU HÜKÜMLERİN
KARŞILAŞTIRILMASI …………………………………………………………………………………….19
1- Vergi Kanunlarında Yer Alan Değerleme Ölçüleri ………………………………….22
2- Türk Ticaret Kanunu’nda (Türkiye Muhasebe Standartları) Yer Alan
Değerleme Ölçüleri ……………………………………………………………………………….25
3- S.P.K. Mevzuatında Yer Alan Değerleme Ölçüleri ………………………………….27
III- KÂRIN TESPİT ŞEKİLLERİ …………………………………………………………..28
A- ÖZSERMAYE KIYASLAMASI YOLUYLA KÂRIN TESPİTİ ……………..28
1- Ticari Bilanço-Mali Bilanço Ayırımı …………………………………………………….30
2- Ticari Kâr (Ticari Bilanço) ile Mali Kâr (Mali Bilanço) Arasındaki Farklar …31
3- Özsermaye Tespit Yöntemleri………………………………………………………………32
a- Analitik Yöntemle Özsermaye Tespiti ………………………………………………….32
b- Sentez Yöntemi ile Özsermaye Tespiti …………………………………………………34
c- Özsermaye Kıyaslanması Yoluyla Mali Kâr veya Zararın Tespiti ……………..36
d- Özsermaye Kıyaslaması Yöntemiyle Kazancın Tespitine ilişkin Örnek …….38
B- HÂSILAT VE GİDERLERİN KIYASLANMASI YOLUYLA KÂRIN
TESPİTİ ……………………………………………………………………………………………….39
1- İndirimi Kabul Edilen Giderler ve Diğer İndirimler ……………………………….39
2- İndirimi Kabul Edilmeyen Giderler ………………………………………………………45
C- BİLANÇO ESASINA GÖRE DEFTER TUTAN GELİR VERGİSİ
MÜKELLEFLERİNDE TİCARİ KÂRDAN MALİ KÂRA ULAŞMAK
İÇİN DÜZENLENECEK TABLO VE MALİ KÂRIN TESPİTİ ………………….48
IV- KÂR DAĞITIMI POLİTİKASI …………………………………………………………53
A- KÂR DAĞITIM POLİTİKASININ ÖNEMİ ………………………………………..53
B- KÂR DAĞITIM POLİTİKASINI ETKİLEYEN ETMENLER ……………….53
1- Kanun ve Şirket Ana Sözleşmesinde Yer Alan Hükümler ………………………..54
2- İşletmenin Likidite Durumu ………………………………………………………………..54
3- Borç Ödeme Gereği ……………………………………………………………………………54
4- Kârlılık Oranının Kâr Dağıtımına Etkisi ……………………………………………….55XI
5- Kredi Sözleşmelerinde Yer Alan Hükümler …………………………………………..55
6- Yeni Yatırım Planları …………………………………………………………………………..55
7- Firmanın Büyüme Hızı ……………………………………………………………………….55
8- İstikrarlı Kâr Dağıtımı ………………………………………………………………………..55
9- Sermaye Piyasası Kaynaklarından Yararlanma ………………………………………55
10- Kontrolü Elde Bulundurma İsteğinin Kâr Dağıtımına Etkisi …………………56
11- Yönetimdeki Öncelikler …………………………………………………………………….56
12- Vergi Yükü Farklılıklarının Kâr Dağıtımına Etkisi ………………………………56
13- Şirketin Ortak Yapısı ………………………………………………………………………..56
14- İştirak ve Bağlı Kuruluş Niteliği ………………………………………………………..57
V- KÂR PAYI ÖDEME ŞEKİLLERİ ……………………………………………………….57
A- NAKİT OLARAK YAPILAN TEMETTÜ ÖDEMELERİ ………………………57
B- HİSSE SENEDİ ŞEKLİNDE YAPILAN TEMETTÜ ÖDEMELERİ ……….57
C- HİSSE SENETLERİNİN NOMİNAL DEĞERİNİN AZALTILMASI VE
SAYISININ ARTIRILMASI YOLUYLA TEMETTÜ DAĞITIMI
(STOCK SPLIT) ……………………………………………………………………………………58
D- ŞİRKETLERİN KENDİ HİSSE SENETLERİNİ ALMALARI ……………….58
İKİNCİ BÖLÜM
ŞAHIS ORTAKLIKLARINDA KÂRIN TESPİTİ,
VERGİLENDİRİLMESİ VE DAĞITIMI
I- ŞAHIS ORTAKLIKLARINDA KÂR DAĞITIMI …………………………………..63
A- GENEL AÇIKLAMA ………………………………………………………………………..63
B- ŞAHIS ŞİRKETLERİNDE DAĞITILABİLİR KÂR KAVRAMI ……………65
II- ADİ ORTAKLIKLARDA (ŞİRKETLERDE) KÂR DAĞITIMI ………………65
A- ADİ ORTAKLIĞIN TANIMI VE HUKUKSAL YAPISI ………………………..65
B- ADİ ORTAKLIKLARDA VERGİLENDİRME …………………………………….67XII
C- ADİ ORTAKLIKLARDA KÂR DAĞITIMI …………………………………………68
D- ADİ ORTAKLIK SÖZLEŞMESİNDE KÂR DAĞITIMINA İLİŞKİN
ÖRNEK BELİRLEME …………………………………………………………………………..69
E- ADİ ORTAKLIKTA KÂR DAĞITIM YÖNTEMLERİ …………………………..70
1- Ortaklık Sırasında Veya Sonunda Dağıtım …………………………………………….70
2- Hemen Paylaşma Yöntemi ………………………………………………………………….70
3- Mikst Yöntemi ………………………………………………………………………………….70
F- ADİ ORTAKLIKTA KÂR DAĞITIMININ MUHASEBELEŞTİRİLMESİ ..71
1- Esas Sözleşmede Hüküm Bulunmayan Adi Şirket …………………………………71
2- Esas Sözleşmede Hüküm Bulunan Adi Şirket ………………………………………..72
III- KOLLEKTİF ŞİRKETLERDE KÂR DAĞITIMI ………………………………..74
A- TANIMI VE HUKUKSAL YAPISI ……………………………………………………..74
B- KOLLEKTİF ŞİRKETLERDE VERGİLENDİRME ……………………………..75
C- KOLLEKTİF ŞİRKETLERDE KÂR DAĞITIMI ………………………………….76
D- KOLLEKTİF ŞİRKET ANA SÖZLEŞMESİNDE KÂR DAĞITIMINA
İLİŞKİN ÖRNEK BELİRLEMELER ………………………………………………………78
E- KOLLEKTİF ŞİRKET ORTAKLARININ ŞİRKETTEN ÇEKTİKLERİ
PARALAR, SERMAYE PAYI DIŞINDA ŞİRKETE KOYDUKLARI
PARALAR VE ŞİRKETTE BIRAKTIKLARI KÂR PAYLARI …………………..79
F- KOLLEKTİF ŞİRKETLERDE KÂR DAĞITIMININ
MUHASEBELEŞTİRİLMESİ ………………………………………………………………..79
1- Kârın Ortaklık Payı Çerçevesinde Dağıtılması ………………………………………79
2- Dönem Kârının Sermayeye Eklenmesi Durumu …………………………………….81
3- Dönem Kârının Bir Kısmının Dağıtılması Bir Kısmının Sermayeye
Eklenmesi Durumu ………………………………………………………………………………..81
IV- ADİ KOMANDİT ŞİRKETLERDE KÂR DAĞITIMI ………………………….82
A- TANIMI VE HUKUKSAL YAPISI ……………………………………………………..82
B- ADİ KOMANDİT ŞİRKETLERDE VERGİLENDİRME ………………………85
C- ADİ KOMANDİT ŞİRKETLERDE KÂR DAĞITIMI …………………………..87
D- ADİ KOMANDİT ŞİRKET ESAS SÖZLEŞMESİNDE KÂR
DAĞITIMINA İLİŞKİN ÖRNEK BELİRLEME ……………………………………….88XIII
E- ADİ KOMANDİT ŞİRKETLERDE YEDEK AKÇELER ……………………….89
F- KOMANDİT ŞİRKETLERDE ZARARIN BÖLÜŞTÜRÜLMESİ …………..89
G- ADİ KOMANDİT ŞİRKETLERDE KÂR DAĞITIMININ
MUHASEBELEŞTİRİLMESİ …………………………………………………………………91
1- Kâr-Zarar Dağıtımının Şirket Ana Sözleşmesinde Belirtilmiş Olması……….91
2- Kâr veya Zarara İlişkin Olarak Ana Sözleşmede Hüküm Bulunmaması
Durumu ………………………………………………………………………………………………..92
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SERMAYE ŞİRKETLERİNDE KÂRIN TESPİTİ VE DAĞITIMI
I- SERMAYE ŞİRKETLERİNDE KÂR DAĞITIMI ………………………………….95
A- SERMAYESİ PAYLARA BÖLÜNMÜŞ KOMANDİT ŞİRKETLERDE
KÂR DAĞITIMI …………………………………………………………………………………..97
1- Tanımı ve Hukuksal Yapısı ………………………………………………………………….97
2- Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketlerde Vergilendirmeye İlişkin
Özel Bir Durum ……………………………………………………………………………………..99
3- Komanditer Ortağın Kâr Payının Hesaplanması ………………………………….100
4- Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketlerde Kâr Dağıtımı …………100
5- Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirkette Esas Sözleşmede Kâr
Dağıtımına İlişkin Örnek Belirlemeler ……………………………………………………102
6- Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketlerde Kâr Dağıtımının
Muhasebeleştirilmesi ……………………………………………………………………………103
B- LİMİTED ŞİRKETLERDE VE HALKA AÇIK OLMAYAN ANONİM
ŞİRKETLERDE KÂR DAĞITIMI …………………………………………………………106
1- Limited Şirketlerin Hukuksal Yapısı …………………………………………………..106
2- Limited Şirketlerin Örgüt Yapısı…………………………………………………………112
a- Genel Kurul ……………………………………………………………………………………..112
b- Müdür ya da Müdürler Kurulu …………………………………………………………..114XIV
3- Limited Şirketlerde Denetim ……………………………………………………………..116
4- Ortakların Kâr Payı Hakkı ………………………………………………………………..117
a- Dağıtıma Konu Edilecek Kâr ……………………………………………………………..119
b- Haksız Kâr Payı ………………………………………………………………………………120
5- Sermayeye Faiz Verilmesi …………………………………………………………………121
6- Limited Şirket Sözleşmesinde Kârın Tespitine İlişkin Örnek Hükümler ….121
C- LİMİTED ŞİRKETLERDE KÂR DAĞITIMININ HUKUKSAL
PROSEDÜRÜ ……………………………………………………………………………………..122
D- ANONİM ŞİRKETLERİN HUKUKSAL YAPISI ……………………………….123
1- Anonim Şirketlerin Kuruluşu …………………………………………………………….125
2- Anonim Şirketlerin Organları …………………………………………………………….131
a- Yönetim Kurulu ……………………………………………………………………………….132
b- Genel Kurul …………………………………………………………………………………….134
c- Müdürler ………………………………………………………………………………………..137
3- Yönetimin Devri ………………………………………………………………………………138
4- Anonim Şirketlerde Pay ……………………………………………………………………138
5- Anonim Şirket Ortaklarının Kâr Payı Hakkı ………………………………………..139
6- Anonim Şirketler Tarafından Çıkarılan Menkul Kıymetler …………………….141
a- Hisse Senedi (Pay Senedi, Aksiyon, Esham) Tanımı ve Türleri ………………141
i- Hamiline Yazılı Hisse Senetleri …………………………………………………………..142
ii- Nama Yazılı Hisse Senetleri ……………………………………………………………..142
b- Hisse Senetleri İle İlgili Diğer Belgeler ………………………………………………143
i- Hisse Senedi İlmühaberleri ………………………………………………………………..143
ii- Makbuzlar ……………………………………………………………………………………….144
iii- Yeni Pay Alma Hakkı Kuponu (Rüçhan Hakkı Kuponu) ………………………144
iv- Faiz Kuponları ………………………………………………………………………………144
v- Opsiyon Belgesi (Küsur Belgesi) ……………………………………………………….144
c- İmtiyazlı Paylar (Hisse Senetleri) ……………………………………………………….144
d- İntifa Senetleri …………………………………………………………………………………146XV
i- Kurucu İntifa Senetleri ………………………………………………………………………147
ia- Türk Ticaret Kanunu İle İntifa Senedine Sahiplerine Tanınan
Haklardan Kâr Payı Alma Hakkı ve Tasfiye Sonucuna Katılma Hakkı ………..148
ii- Katılma İntifa Senetleri ……………………………………………………………………150
ia- Katılma İntifa Senedi Sahiplerine Tahsis Edilecek Kâr Payı ve Tasfiye
Kalanından Verilecek Tasfiye Payı………………………………………………………….151
e- Kâr ve Zarar Ortaklığı Belgesi …………………………………………………………..152
7- Anonim Şirket Esas Sözleşmesinde Kârın Tespitine İlişkin
Örnek Hükümler ………………………………………………………………………………….152
E- ANONİM ŞİRKETLERDE KÂR DAĞITIMININ HUKUKSAL ……………….
PROSEDÜRÜ ……………………………………………………………………………………..157
II- ANONİM ŞİRKETLER İLE LİMİTED ŞİRKETLERDE KÂR
DAĞITIMINA İLİŞKİN ORTAK KONULAR ……………………………………….159
A- TÜRK TİCARET KANUNU’NDAKİ KÂR DAĞITIM İLKELERİ ……..160
B- HALKA AÇIK OLMAYAN ANONİM ŞİRKETLERDE
(AYNI ZAMANDA LİMİTED ŞİRKETLERDE) T.T.K. HÜKÜMLERİ
UYARINCA KÂR DAĞITIMININ AŞAMALARI …………………………………….162
C- HALKA AÇIK ANONİM ŞİRKETLERDE S.P.K. HÜKÜMLERİ
UYARINCA KÂR DAĞITIMININ AŞAMALARI ………………………………….163
III- KÂR DAĞITIMININ AŞAMALARI ………………………………………………164
A-DÖNEM NET KÂRI (SÂFİ TİCARİ KÂR) ÜZERİNDEN YASAL
YEDEK AKÇE AYRILMASI (T.T.K.’NUN 519/1 VE 523/1
MADDELERİ UYARINCA) …………………………………………………………………165
1- Genel Olarak Yedek Akçe Kavramı …………………………………………………….165
2- Yedek Akçe Türleri …………………………………………………………………………..165
3- Yedek Akçelerin Ayrılma Nedenleri ……………………………………………………166
4- Yedek Akçeye Benzer Kavramlar: Karşılıklar ve Amortismanlar ……………167
5- Kanunî Yedek Akçelerin Kaynakları …………………………………………………..169
a- Kanunî Yedek Akçelerin Olağan Kaynağı; “Yıllık Kâr”(Net Dönem Kârı) . 169
i- Türk Ticaret Hukuku Açısından Yıllık Kâr (Net Dönem Kârı) Kavramı …..169
ii- Sermaye Piyasası Kanunu Açısından Net Dönem Kârı Kavramı ……………173
iii- Personele ve Yönetim Kurulu Başkan ve Üyelerine Verilen Kâr Payları
ve Safi Kâr Kavramı …………………………………………………………………………….174XVI
b- Yedek Akçenin Olağandışı Kaynakları ……………………………………………….174
i- Emisyon Primlerinden Doğan Kazançlar ……………………………………………..175
ii- İptal Edilen Pay Senetlerinden Doğan Kazançlar …………………………………175
iii- Şirketin Kendi Esas Sermaye Paylarını İktisabı Nedeniyle Yedek Akçe
Ayrılması …………………………………………………………………………………………….176
6- Özel Kanunlar Gereğince Ayrılan Yedek Akçeler …………………………………176
a- Kooperatiflerin Ayıracakları Yedek Akçeler …………………………………………177
i- Kooperatiflerde Ortak ve Personel İçin Yardım Fonları ………………………….178
ii- Kooperatiflerde Gelir-Gider Farkından Ayrılacak Fonlar ………………………178
iii- Kooperatiflerde Tanıtma ve Eğitim Fonu ……………………………………………178
b- Holding Şirketlerde Yedek Akçeler ……………………………………………………180
c- Yabancı Şirketlerin Türkiye’deki Şubelerinin Yedek Akçe Ayırmaları
Sorunu ………………………………………………………………………………………………..181
d- Şirketlerin Serbest Bölgede Faaliyet Gösteren Şubelerinin Yedek Akçe
Ayrılmasındaki Durumu ………………………………………………………………………..182
7- Yedek Akçelerin Bilançolarda Gösterilmesi ………………………………………..184
8- Gizli Yedek Akçeler ………………………………………………………………………….187
a- Gizli Yedek Akçelerin S.P.K. Uygulaması Karşısındaki Durumu …………..188
b- Gizli Yedek Akçelerin Vergi Kanunları İle İlişkisi ………………………………..189
9- Yedek Akçelerin Çözümü ve Kullanılması …………………………………………..190
a- Genel Esaslar …………………………………………………………………………………..190
b- Genel Kanunî Yedek Akçenin Çözümü ve Kullanılması ………………………..191
c- Genel Kanunî Yedek Akçelerin Kullanıldıkları Yerler …………………………..192
i- Genel Kanunî Yedek Akçelerle Zararların Kapatılması …………………………193
ii- Geçmiş Yıl Zararının Kısmen Yedek Akçelerle Kısmen Cari Yıl Kârı
ile Kapatılmasına İlişkin Bir Örnek ……………………………………………………….195
iii- Yedek Akçelerin Zararın Kapatılmasında Kullanılmasının Kâr Paylarına
Etkisi ………………………………………………………………………………………………….198
iv- Yedek Akçelerin İşlerin İyi Gitmediği Zamanlarda İşletmeyi Devam
Ettirmek İçin Kullanılması …………………………………………………………………….198XVII
d- Yedek Akçelerin Sermayeye İlave Edilmesi …………………………………………198
e- Sermayenin Azaltılmasına Karar Verilmişse Yedek Akçelerin
Kullanılması Durumu ……………………………………………………………………………199
f- Şirketin İsteği İle Ayrılan (İhtiyari, Esas Sözleşme Gereği Ayrılan)
Yedek Akçelerin Kullanılması ……………………………………………………………….200
g- Limited Şirket Genel Kurul Kararı İle Ayrılan Yedek Akçelerin
Kullanımı ……………………………………………………………………………………………201
h- Yardım Akçesi veya Yardım Fonlarının Kullanılması ……………………………201
ı- Olağanüstü Yedek Akçenin Pay Sahiplerine Dağıtılması ………………………..201
10- Yedek Akçelerin Devlet Tahvillerine Yatırılması Zorunluluğu ……………..202
11- Zararla Kapatılan Dönemde Kâr Dağıtımı İçin Ayrılan Yedek
Akçelerden Dağıtım Yapılıp Yapılamayacağı …………………………………………..202
12- Yedek Akçelerin Kullanılış Sırası ……………………………………………………..203
13- Yedek Akçelerin Amaçlarına Uygun Kullanılmaması Durumu …………….203
B- NET DÖNEM KÂRI ÜZERİNDEN ŞİRKETİN İSTEĞİ İLE
(İHTİYARİ) YEDEK AKÇE AYIRIMI (T.T.K.’NUN 521 VE 523/1
MADDELERİ UYARINCA) ………………………………………………………………..204
1- Esas Sözleşme Gereği Ayrılan İhtiyari Yedek Akçenin Sermayeye
Eklenmesi ……………………………………………………………………………………………206
2- İhtiyari Yedek Akçelerin Pay Sahiplerine Dağıtılması …………………………..206
C- NET DÖNEM KÂRI ÜZERİNDEN FON AYIRIMI
(T.T.K.’NUN 523/2 MADDESİ UYARINCA) ………………………………………..207
D- ÇALIŞANLAR VE İŞÇİLER İÇİN YARDIM SANDIKLARI VE
DİĞER YARDIM ÖRGÜTLERİ İÇİN YARDIM AKÇESİ AYIRIMI
(T.T.K.’NUN 522 VE 523/3’ÜNCÜ MADDELERİ UYARINCA ESAS
SÖZLEŞME GEREĞİNCE) ………………………………………………………………….208
E- NET DÖNEM KÂRI ÜZERİNDEN İŞÇİ VE ÇALIŞANLARA
KIDEM TAZMİNATI VE İHBAR TAZMİNATI AYIRIMI
(ESAS SÖZLEŞME GEREĞİNCE) ……………………………………………………….210
F- PAY SAHİPLERİNE DAĞITILACAK KÂR PAYI …………………………….211
1- Kâr Payı (Temettü) …………………………………………………………………………..211
2- Birinci Temettü ……………………………………………………………………………….213
a- Birinci Temettü Oranının % 5 Olması ve Dağıtılması Zorunlu mudur? ……213XVIII
b- Kâr Payının Ödenmiş Sermaye Oranında Pay Sahiplerine Dağıtılacağı ….216
3- Kâr Dağıtım Tarihi (Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine Göre) ………………217
4- Zamanında Tahsil Edilmeyen Kâr Paylarının Hazineye İntikali ……………..217
5- Temettü (Kâr Payı) Avansı ………………………………………………………………..218
a- Kâr Payı Avansı Dağıtım Şartları ………………………………………………………..219
b- Kâr Payı Avansının Hesaplanması ve Ödenmesi …………………………………..220
G- KURUCU İNTİFA SENETLERİNE %10’DAN FAZLA OLMAMAK
ÜZERE KÂR PAYI VERİLMESİ (T.T.K.’NUN 339/2-f VE 348’ İNCİ
MADDELERİ İLE ESAS SÖZLEŞME HÜKÜMLERİ UYARINCA) ……….222
H- YÖNETİM KURULU ÜYELERİNE AYRILAN KÂR PAYI (T.T.K.’NUN
511’İNCİ MADDESİ İLE ESAS SÖZLEŞME HÜKÜMLERİ UYARINCA) .225
1- Türk Ticaret Kanunu’na Göre Yönetim Kurulu Üyelerine Kâr Payı ………..225
I- KURUCULAR DIŞINDA KALAN İNTİFA SENETLERİNE AYRILAN
KÂR PAYI (T.T.K.’NUN 502’NCİ MADDESİ UYARINCA)……………………227
1- Adi İntifa Senetlerine Verilecek Kâr Payının Tespiti ……………………………..228
2- Katılma İntifa Senetlerine Verilecek Kâr Payının Tespiti ……………………….228
J- İMTİYAZLI PAY SAHİPLERİNE AYRILAN KÂR PAYI
(T.T.K.’NUN 478’İNCİ MADDESİ İLE ESAS SÖZLEŞME
HÜKÜMLERİ UYARINCA) …………………………………………………………………229
K- İŞÇİ, MEMUR VE ÇALIŞANLARA İKRAMİYE, PRİM, EK ÜCRET
VB. NİTELİK TAŞIYAN KÂR PAYLARI (ESAS SÖZLEŞME
HÜKÜMLERİ UYARINCA) …………………………………………………………………231
L- ESAS SÖZLEŞME HÜKÜMLERİ UYARINCA İKİNCİ TEMETTÜ ……233
M- İKİNCİ TERTİP YEDEK AKÇE (EK YEDEK AKÇE) ……………………….233
1- Dağıtılacak Kâr Kavramı ………………………………………………………………….234
2- İkinci Tertip Yedek Akçenin Ayrılmasında Cari Yıl Kârı ve Geçmiş
Yıllar Kârı Ayırımının Yapılıp Yapılamayacağı ………………………………………..235
3- İntifa Senedi Sahipleri İçin I’inci Temettü Hesaplanmaması ………………….236
4- “Kârdan Pay Alacak Kişiler” Tabirinin Anlamı …………………………………….237
5- II’nci Tertip Yedek Akçenin Oranı ………………………………………………………238
6- Dönem Kârının veya Yedek Akçelerin Sermayeye İlave Edilmesi
Durumunda Bedelsiz Hisse Dağıtılması ve Bunun II’nci Tertip
Yedek Akçe Karşısındaki Durumu ………………………………………………………….239XIX
7- II’nci Tertip Yedek Akçenin Ayrılma Zamanı ve Sınırı ………………………….239
N- YASAL VE İHTİYARİ YEDEK AKÇE DIŞINDAKİ YEDEK
AKÇELER (T.T.K.’NUN 523’ÜNCÜ MADDESİNİN 2 VE 3 NO.LU
FIKRALARI UYARINCA VE GENEL KURULU KARARIYLA) ……………240
O- İŞÇİ VE ÇALIŞANLARA AYRILAN İKRAMİYE, PRİM VB.LERİ
(GENEL KURUL KARARLARI UYARINCA) ………………………………………240
P- ÜÇÜNCÜ TEMETTÜ………………………………………………………………………240
R- OLAĞANÜSTÜ YEDEK AKÇE …………………………………………………….240
IV- HALKA AÇIK ANONİM ŞİRKETLERDE KÂR DAĞITIMI …………….241
A- SERMAYE PİYASASI KANUNU’NA TABİ ANONİM
ŞİRKETLERDE KÂR DAĞITIM POLİTİKASI ……………………………………..248
B- KÂR PAYI DAĞITIM ESASLARI …………………………………………………..249
C- BAĞIŞLARIN KÂR DAĞITIMINA ETKİSİ ……………………………………..251
D-PAYLARI BORSADA İŞLEM GÖRMEYEN ANONİM ŞİRKETLERE
İLİŞKİN ÖZEL HÜKÜMLER ……………………………………………………………..251
E- KÂR PAYI VE KÂR PAYI AVANSI DAĞITIMINDA KAMUYU
BİLGİLENDİRME ………………………………………………………………………………251
F- HALKA AÇIK ŞİRKETLERDE KÂR PAYI (TEMETTÜ) AVANSI ……..252
1- Kâr Payı Avansı Dağıtım Esasları ve Sorumluluk …………………………………254
2- Kâr Payı Avansının Hesaplanması ………………………………………………………255
H- DÜNYA UYGULAMALARINDA TEMETTÜ AVANSI …………………….256
1- Almanya’da Temettü Avansı Uygulaması…………………………………………….256
2- İngiltere’de Temettü Avansı Uygulaması …………………………………………….257
3- Amerika Birleşik Devletleri’nde Temettü Avansı Uygulaması ………………..258
4- Avrupa Birliği Çerçeve Düzenlemelerinde Temettü Avansı Uygulaması ….259
5- Belçika’da Temettü Avansı Uygulaması ………………………………………………259
6- İsviçre’de Temettü Avansı Uygulaması ……………………………………………….260
7- Yunanistan’da Temettü Avansı Uygulaması …………………………………………260
I- TAHSİL EDİLEMEYEN KÂR PAYI BEDELLERİNİN
ZAMANAŞIMINA UĞRAMASI …………………………………………………………..260XX
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ÖZEL NİTELİKLİ ORTAKLIKLARDA KÂRIN TESPİTİ VE DAĞITIMI
I- KOOPERATİFLERDE GELİR-GİDER FARKININ DAĞITIMI ……………263
A- KOOPERATİFİN TANIMI VE HUKUKSAL YAPISI …………………………263
B- Kooperatiflerin AyIracaklarI Yedek Akçeler ve Fonlar …………………………263
C- Kooperatiflerin Vergilendirilmesi ………………………………………………………265
D- KOOPERATİF ANA SÖZLEŞMELERİNDE GELİR-GİDER
FARKININ DAĞITIMINA İLİŞKİN ÖRNEK HÜKÜMLER …………………..268
1- Konut Yapı Kooperatifinde Gelir-Gider Farkının Dağıtımı …………………….268
2- Tüketim Kooperatifinde Gelir-Gider Farkının Dağıtımı ………………………..268
3- Esnaf ve Sanatkârlar Kooperatifinde Gelir-Gider Farkının Dağıtımı ……….268
4- Sınırlı Sorumlu Tarımsal Kalkınma Kooperatifinde Gelir-Gider Farkının
Dağıtımı ……………………………………………………………………………………………..268
5- Sınırlı Sorumlu Eczacılar Temin, Tevzi ve Dağıtım Kooperatifinde
Gelir-Gider Farkının Dağıtımı ………………………………………………………………268
E- KOOPERATİFLERDE GELİR-GİDER FARKININ TESPİTİ,
DAĞITIMI, VERGİLENDİRİLMESİ VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİNE
İLİŞKİN ÖRNEK ………………………………………………………………………………..269
II- DONATMA İŞTİRAKİ, HUKUKSAL YAPISI, VERGİLENDİRİLMESİ
VE KÂR DAĞITIMI ……………………………………………………………………………273
III- İŞ ORTAKLIKLARININ HUKUKSAL YAPISI, VERGİLENDİRİLMESİ
VE KÂR DAĞITIMI ……………………………………………………………………………274
IV- İKTİSADİ DEVLET TEŞEKKÜLLERİNDE VE KAMU İKTİSADİ
KURULUŞLARINDA KÂR DAĞITIMI ………………………………………………..276
BEŞİNCİ BÖLÜM
MUHASEBE SİSTEMİ UYGULAMA GENEL TEBLİĞİ VE
SERMAYE PİYASASI KANUNU UYARINCA KÂR DAĞITIM TABLOSU
I- MUHASEBE SİSTEMİ UYGULAMA GENEL TEBLİĞİNE GÖRE
KÂR DAĞITIM TABLOSU ………………………………………………………………….281
A- KÂR DAĞITIM TABLOSUNUN BİÇİMSEL YAPISI ……………………….282XXI
B- KÂR DAĞITIM TABLOSUNU DÜZENLEME KURALLARI ……………284
C- KÂR DAĞITIM TABLOSUNUN DOLDURULMASI ………………………..284
1- Dönem Kârının Dağıtımı …………………………………………………………………..284
2- Yedeklerden Dağıtım ……………………………………………………………………….287
3- Hisse Başına Kâr ……………………………………………………………………………288
4- Hisse Başına Temettü ………………………………………………………………………288
II- SERMAYE PİYASASI KANUNU’NA GÖRE KÂR DAĞITIM
TABLOSU ………………………………………………………………………………………….288
A- KÂR PAYI DAĞITIMINA İLİŞKİN GENEL ESASLAR …………………….288
B- KÂR PAYI DAĞITIM TABLOSU …………………………………………………….289
C- KÂR PAYI DAĞITIM TABLOSUNA İLİŞKİN AÇIKLAMALAR ……….291
D- KÂR PAYI AVANSI DAĞITIM TABLOSU ……………………………………….295
ALTINCI BÖLÜM
KURUM KAZANCININ TESPİTİ, VERGİLENDİRİLMESİ,
KÂR DAĞITIMI, MUHASEBELEŞTİRİLMESİ VE
ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER
I- GENEL AÇIKLAMA ……………………………………………………………………….299
II- KURUM KAZANÇLARINDA BUGÜNKÜ VERGİLEME
ESASLARI …………………………………………………………………………………………300
A- KURUMLAR VERGİSİ …………………………………………………………………..300
1- Tam Mükellef Kurumlar …………………………………………………………………..300
2- Dar Mükellef Kurumlar …………………………………………………………………….300
a- Genel Olarak Dar Mükellef Kurumlar …………………………………………………300
b- Yabancı Ulaştırma Kurumları …………………………………………………………….302
3- Kurumlar Vergisi Beyan Tablosu ………………………………………………………..303
B- VERGİ KESİNTİSİ ………………………………………………………………………..307
1- Tam Mükellef Kurumlarca Dağıtılan Kâr Paylarında G.V.K. Uyarınca
Vergi Kesintisi Uygulaması ………………………………………………………………….309XXII
2- Tam Mükellef Kurumlarca Dağıtılan Kâr Paylarında K.V.K. Uyarınca
Vergi Kesintisi Uygulaması …………………………………………………………………..311
a- Kâr Dağıtımına Bağlı Tevkifatta Mükerrer Tevkifatın Önlenmesi
Yönünden Kâr Dağıtımına Konu Olan Kazancın Elde Edildiği Yılın Önemi
ve Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 62’nci Maddesinin Uygulaması …………312
b- Vergi Kesintisi Uygulamasında Kâr Payı Elde Eden Kişilerin Hukuki
Statülerinin Önemi ……………………………………………………………………………….315
c- Kâr Dağıtılmamasına Karar Verilmesi Durumunda Vergi Kesintisi
Uygulaması …………………………………………………………………………………………317
d- Her İstisna Kazancın Dağıtılıp Dağıtılamayacağı …………………………………318
e- Emisyon Primi İstisnası ……………………………………………………………………319
f- Dağıtılmasına Karar Verilen Kâr Paylarının “Brüt” ya da “Net”
Tutarlarının Pay Sahiplerine Açıklanması ………………………………………………322
3- Dar Mükellef Kurumlarda Gelir Vergisi Tevkifatı Uygulaması ………………322
a- G.V.K.’nun 75/4 Maddesinde Tanımlanan Menkul Sermaye İradından
Ana Merkeze Aktarılan Tutar Üzerinden Gelir Vergisi Tevkifatı ………………..322
4- G.V.K.’nun 94/6-b Maddesi Uyarınca Yapılan Tevkifatın Beyanı ve
Ödenmesi …………………………………………………………………………………………..323
III- KURUM KAZANCININ TESPİTİ İLE KÂRIN DAĞITILMASI
YA DA DAĞITILMAMASI DURUMLARINA GÖRE MUHASEBE
KAYITLARI ……………………………………………………………………………………….323
A- KURUMUN KÂR DAĞITIMI YAPMAMASI VE GELİR VERGİSİ
TEVKİFATINA TABİ KAZANCININ BULUNMAMASI ……………………….324
B- KURUMUN KÂR DAĞITIMI YAPMAMASI ANCAK GELİR
VERGİSİ TEVKİFATINA TABİ KAZANCININ BULUNMASI ………………325
C- KURUMUN KÂR DAĞITIMI YAPMASI VE GELİR VERGİSİ
TEVKİFATINA TABİ KAZANCININ BULUNMASI ……………………………..327
IV- KÂR DAĞITIMINA İLİŞKİN KAPSAMLI ÖRNEKLER ………………….328
A- HALKA AÇIK OLMAYAN BİR ANONİM ŞİRKETTE KÂR
DAĞITIMI ………………………………………………………………………………………….328
1- Kurumlar Vergisinin Beyanı ………………………………………………………………330
2- Vergi Kesintisinin Beyanı …………………………………………………………………331
a- Kâr Dağıtımında Vergi Kesintisi ……………………………………………………..331XXIII
aa- 2002 Yılından Gelen Kârın Dağıtımı …………………………………………………331
ab- 2012 Yılı Kârından Yedek Akçe Ayırımı ve Kâr Dağıtımına Bağlı
Vergi Kesintisi …………………………………………………………………………………….333
3- Kâr Payı Elde Eden Tam Mükellefiyete Tabi Gerçek Kişilerin Yıllık
Beyanname Vermeleri Halinde Kâr Payının Beyanı Ve Diğer Ortakların
Durumu ……………………………………………………………………………………..335
B- BİR LİMİTED ŞİRKETTE KÂR DAĞITIMI …………………………………….335
C-HALKA AÇIK AÇIK BİR ANONİM ŞİRKETTE KÂR DAĞITIMI ………339
YEDİNCİ BÖLÜM
KURUMLARDAN ELDE EDİLEN KÂR PAYLARININ
VERGİLENDİRİLMESİ
I- KURUMLARDAN ELDE EDİLEN KÂR PAYLARININ GELİR
VERGİSİ MÜKELLEFLERİNDE VERGİLENDİRİLMESİNE İLİŞKİN
ESASLAR ………………………………………………………………………………………….345
A- VERGİ UYGULAMASINDA KÂR DAĞITIM YÖNTEMLERİ …………345
1- Normal Kâr Dağıtımı ………………………………………………………………………..345
2- Muvazaalı Kâr Dağıtımı ……………………………………………………………………345
3- Yedek Akçelerin, Fonların Sermayeye İlavesi ve Bu Nedenle
Kurumlardan Bedelsiz Alınan İştirak Hisseleri ve Hisse Senetleri ……………..346
4- Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı ……………………347
a- Vergi Hukuku Açısından …………………………………………………………………..347
i- Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Dağıtılan Örtülü Kazanç Tutarlarının
Kâr Payı Sayılması ve Yapılacak Düzeltme İşlemleri ………………………………352
b- Sermaye Piyasası Hukuku Yönünden …………………………………………………354
B- KÂR PAYININ TÂBİ OLDUĞU VERGİLEME REJİMİ ……………………355
1- Kâr Paylarının Vergilendirilmesinin Tarihçesi ……………………………………..355
a- 1. Dönem: 1950-1979 Yılları Arası ……………………………………………………355
b- 2. Dönem: 1980-1981 Yılları Arası ……………………………………………………355XXIV
c- 3. Dönem:1982-1984 Yılları Arası ……………………………………………………..356
d- 4. Dönem: 1985-1993 Yılları Arası …………………………………………………….356
e- 5. Dönem: 1994-1998 Yılları Arası …………………………………………………….356
f- 6. Dönem: 1 Ocak 1999-24.4.2003 Tarihleri Arası ………………………………..356
g- 7. Dönem: 24.4.2003-1.1.2006 Tarihleri Arası ……………………………………..357
h- 8. Dönem: 2006 Yılı Sonrası ve Mevcut Durum …………………………………..358
2- Dağıtılan Kâr Paylarında Vergi Kesintisi Uygulaması …………………………..359
3- Kâr Payı Kavramı ve Türleri …………………………………………………………….364
4- Kâr Paylarının Gelir Vergisi Kanunu Açısından Elde Edildiği Zaman …….365
a- Anonim Şirketlerce Dağıtılan Kâr Payının Elde Edildiği Zaman ……………367
b- Limited Şirketlerce Dağıtılan Kâr Payının Elde Edildiği Zaman …………….369
c- Eshamlı Komandit Şirketlerce Dağıtılan Kâr Payının Elde Edildiği
Zaman ………………………………………………………………………………………………..369
d- Kooperatiflerce Dağıtılan Gelir-Gider Farkı veya Kâr Paylarının
Elde Edildiği Zaman …………………………………………………………………………….370
e – İş Ortaklıklarınca Dağıtılan Kâr Paylarının Elde Edildiği Zaman …………..370
5- Kâr Paylarının Beyanı ve Yıllık Beyannamede Toplanması ………………….373
6- Yabancı Ülkelerde Elde Edilen Kâr Payları ………………………………………..377
7- Serbest Bölgelerde Faaliyet Gösteren Kurumlardan Elde Edilen
Kâr Payları ………………………………………………………………………………………….378
8- Vergi Alacağı …………………………………………………………………………………..384
9- Kâr Paylarının Beyanı ………………………………………………………………………384
a- Tam Mükellef Gerçek Kişiler Tarafından Elden Edilen Kâr Payı ……………384
i- Ticari Faaliyete Bağlı Olarak Elde Edilen Kâr Payı ………………………………384
ii- Ticari Faaliyete Bağlı Olmaksızın Elde Edilen Kâr Payı ………………………385
b- Adi Ortaklıklar ve Kollektif Şirketlerce Elde Edilen Kâr Payının
Beyanı ……………………………………………………………………………………………….387
c- Adi Komandit Şirketlerce Elde Edilen Kâr Payının Beyanı …………………..389
d- Hisseli Komandit Şirketlerce Elde Edilen Kârın Beyanında Komandite
Ortağın Durumu …………………………………………………………………………………..389XXV
II- YURTDIŞINDA OTURMA VEYA ÇALIŞMA İZNİ BULUNAN
TÜRK VATANDAŞLARININ TÜRKİYE’DE ELDE ETTİKLERİ KÂR
PAYLARININ VERGİLENDİRİLMESİ …………………………………………………391
III- KÂR PAYI ELDE EDEN (İŞTİRAK KAZANCI) KURUMLAR
VERGİSİ MÜKELLEFLERİNDE VERGİLENDİRİLMEYE İLİŞKİN
ESASLAR …………………………………………………………………………………………..392
A- TÜRKİYE’DE TAM MÜKELLEF OLAN BİR KURUMDAN
KÂR PAYI ELDE EDİLMESİ ……………………………………………………………….392
B- YURT DIŞINDA YERLEŞİK BİR ŞİRKETTEN KÂR PAYI ELDE
EDİLMESİ ………………………………………………………………………………………….393
1- Kontrol Edilen Yabancı Kurumdan Kâr Payı Elde Edilmesi …………………..393
a- İştirakin Kâr Paylarını Dağıtması Durumunda Vergileme ………………………395
b- Kontrol Edilen Yabancı Kurum Müessesesinin Çifte Vergilendirmeyi
Önleme Anlaşmaları Karşısındaki Durumu ……………………………………………..395
2- Kanuni ve İş Merkezi Türkiye’de Olmayan Bir Şirketten Kâr Payı Elde
Edilmesi …………………………………………………………………………………………….396
IV- ELDE EDİLEN KÂR PAYLARININ BANKA VE SİGORTA
MUAMELELERİ VERGİSİ KARŞISINDAKİ DURUMU……………………….398
A- BANKA VE SİGORTA MUAMELELERİ VERGİSİ
MÜKELLEFLERİNİN SINAİ İŞLETMELERDEN ELDE ETTİKLERİ
KÂR PAYLARI …………………………………………………………………………………..398
B- BANKA VE SİGORTA MUAMELELERİ VERGİSİ
MÜKELLEFLERİNİN BANKA, BANKER VE SİGORTA
ŞİRKETLERİNDEN ELDE ETTİKLERİ KÂR PAYLARI ………………………399
V- ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME ANLAŞMALARININ
(Ç.V.Ö.A.) TEMETTÜ (KÂR PAYI) VERGİLEMESİ İLE İLGİLİ
HÜKÜMLERİ ……………………………………………………………………………………..400
A- GENEL AÇIKLAMALAR ……………………………………………………………….400
B- ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME ANLAŞMALARINA GÖRE
TEMETTÜ KAVRAMI ………………………………………………………………………..404
C- TEMETTÜ VERGİLEMESİNDE DÜŞÜK ORAN UYGULANMASI …406
D- DÜŞÜK ORANDA VERGİLENDİRMEDEN YARARLANMANIN
ŞARTLARI …………………………………………………………………………………………412XXVI
E- ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME ANLAŞMALARI
UYARINCA DAR MÜKELLEF KURUMLARDA TEVKİFAT
UYGULAMASI …………………………………………………………………………………..413
F- ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME ANLAŞMALARI
UYARINCA TAM MÜKELLEF KURUMLARDA TEVKİFAT
UYGULAMASI …………………………………………………………………………………..414
G- YABANCI ÜLKELERDE ELDE EDİLEN TEMETTÜLER
ÜZERİNDEN ÖDENEN VERGİLERİN MAHSUBU ……………………………..415
H- ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME ANLAŞMALARINA
İLİŞKİN ÖRNEK ÖZELGELER …………………………………………………………..418
SEKİZİNCİ BÖLÜM
KÂR DAĞITIMI KONUSUNDA ÖZEL HUKUKTAKİ BAZI
DÜZENLEMELER VE BUNLARIN VERGİ YASALARI
KARŞISINDAKİ DURUMU
I- İÇ FİNANSMAN YOLUYLA SERMAYE ARTIRIMININ
(KÂRIN, YEDEK AKÇELERİN, DEĞER ARTIŞ FONLARININ VE
YARDIM FONLARININ SERMAYEYE EKLENMESİNİN)
VERGİSEL SONUÇLARI …………………………………………………………………..432
A- ÖZEL HUKUK KURALLARINA GÖRE İÇ FİNANSMAN
YOLUYLA SERMAYE ARTIRIMI (DAĞITILMAMIŞ KÂRLARIN,
YEDEK AKÇELERİN, DEĞER ARTIŞ FONLARININ VE YARDIM
FONLARININ SERMAYEYE EKLENMESİ) ………………………………………..433
1- Sermaye Artırımında Yararlanılabilecek İç Kaynaklar …………………………..434
2- Sermayenin İç Kaynaklardan Artırılmasında Takip Edilecek Prosedür …..436
3- İç Kaynakların Sermayeye İlavesinin Pay Sahipleri Açısından Özel
Hukuk Boyutundaki Sonuçları ……………………………………………………………….439
4- Sermaye Piyasası Kanunu’na Tabi Şirketlerde Sermayenin İç
Kaynaklardan Artırımı ve Kâr Paylarının Sermayeye Eklenmesi ……………….440
5- İç Kaynaklı Sermaye Artırımlarında Bedelsiz Hisse Senetlerinin Ya da
Ortaklık Paylarının Kime Ait Olacağı ……………………………………………………..444
B- İÇ FİNANSMAN YOLUYLA SERMAYE ARTIRIMININ VERGİ
YASALARI KARŞISINDAKİ DURUMU………………………………………………445XXVII
a- G.V.K.’nun 94/6-b-i Maddesindeki Değişiklik ve Bu Değişikliğin Amacı …451
b- Gelir İdaresi’nin Görüşü ……………………………………………………………………453
c- Kârın ya da Yedeklerin Sermayeye İlavesi Kâr Dağıtımı Sayılır mı? ………454
d- Danıştay Kararları Sonucunda Ortaya Çıkan Hukuksal Durum ………………456
II- DAĞITILMAYAN KÂRLARLA YA DA YEDEK AKÇELERLE
ZARARLARIN KAPATILMASININ VERGİSEL SONUÇLARI ……………..462
A- PAY SAHİPLERİ AÇISINDAN KONUNUN İNCELENMESİ …………….463
B- ZARARLARIN KAPATILMASINDA ÖNCELİĞİN HANGİ TÜR
YEDEK AKÇELERE VERİLECEĞİ ……………………………………………………..466
C- YEDEK AKÇELERLE ZARARLARIN KAPATILMASININ PAY
SAHİPLERİ DIŞINDA KÂRDAN PAY ALAN DİĞER KİŞİLER
AÇISINDAN İRDELENMESİ ………………………………………………………………466
III- SERMAYE ŞİRKETLERİNDE TEMETTÜ AVANSI VE VERGİ
YASALARI KARŞISINDAKİ DURUMU ……………………………………………..466
A- TEMETTÜ AVANSINDA VERGİ TEVKİFATI (K.V.K. MD. 15/2,
30/3 VE G.V.K. MD. 94/6-b) KARŞISINDAKİ DURUMU ………………………467
B- TEMETTÜ AVANSI OLARAK DAĞITILAN TUTARIN İÇERİSİNDE
KURUMLAR VERGİSİNDEN MÜSTESNA KAZANÇLARIN OLMASI
DURUMUNDA GELİR VERGİSİ TEVKİFATI UYGULAMASI ……………..470
C- HESAP DÖNEMİ SONUNDA ŞİRKETİN ZARAR ETMESİ YA DA
AVANS OLARAK DAĞITILAN TEMETTÜ TUTARININ ALTINDA
BİR TUTARDA KÂR ELDE ETMESİNİN VERGİSEL SONUÇLARI ……..470
1- Sermaye Piyasası Kanunu’na Tabi Şirketler Açısından ………………………….470
2- Diğer Sermaye Şirketleri Açısından ……………………………………………………471
3- Kâr Payı Avansı Ödenirken Yapılan Tevkifatların Durumu ……………………472
4- Temettü Avansı ve Örtülü Kazanç Dağıtımı İlişkisi ………………………………472
a- Halka Açık Ortaklıklar Açısından ……………………………………………………….474
b- Halka Açık Olmayan Ortaklıklar Açısından …………………………………………474
5- Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımının
Gerçekleştiği Tarih ……………………………………………………………………………….477
IV- ÖRTÜLÜ SERMAYE ÜZERİNDEN ÖDENEN FAİZ VE
BENZERİ TUTARLARIN KÂR PAYI OLARAK NİTELENDİRİLİP
NİTELENDİRİLEMEYECEĞİ ……………………………………………………………..477XXVIII
V- TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA YAPILAN ÖRTÜLÜ
KAZANÇ DAĞITIMININ KÂR PAYI OLARAK NİTELENDİRİLİP
NİTELENDİRİLEMEYECEĞİ ……………………………………………………………..481
VI- VERGİ İNCELEMESİ SONUCUNDA İKMALEN VEYA RE’SEN
KURUMLAR VERGİSİ TARHEDİLMESİ DURUMUNDA KAYITDIŞI
BIRAKILAN KAZANÇ ORTAKLARA DAĞITILMIŞ KABUL
EDİLEREK KÂR DAĞITIMINA BAĞLI VERGİ KESİNTİSİ YAPILIP
YAPILMAYACAĞI HUSUSU ……………………………………………………………..487
VII- ENFLASYON DÜZELTMESİ SONUCUNDA ORTAYA ÇIKAN
DÖNEM KÂRININ DAĞITILIP DAĞITILAMAYACAĞI ………………………503
VIII- BİLANÇODAKİ ZARAR KAPATILMADAN KÂR PAYI
DAĞITILMASININ VERGİSEL SONUÇLARI ……………………………………..515
IX- SERMAYE AZALTIMI İŞLEMİNİN VERGİ HUKUKU
KARŞISINDAKİ DURUMU ………………………………………………………………..519
1- Sermaye Azaltımının Nedenleri ………………………………………………………….520
2- Azaltılan Sermayenin Ortaklar Tarafından Aynen ya da Nakden Ödenen
Sermayeden Karşılanması ……………………………………………………………………..522
3- Sermaye Artırımının Ortaklara Olan Borçların Sermayeye İlavesi
Yoluyla Gerçekleşmesi ve Bu Tutarların Sermaye Azaltımına Konu
Edilmesi ……………………………………………………………………………………………..523
4- Sermaye Azaltımının, Sermayeye İlave Edilmiş Olan Özkaynaklara
İlişkin Enflasyon Düzeltme Farklarından Karşılanması ……………………………523
5- Sermaye Azaltımının Geçmiş Yıl Kârları ve Kâr Yedeklerinden
Karşılanması ……………………………………………………………………………………….524
6- Sermaye Azaltımının Emisyon Primi Kazançlarından Karşılanması ……….525
7- Azaltılan Sermayenin Kurumlar Vergisinden İstisna Edilen Gayrimenkul
ve İştirak Kazançlarını İçermesi …………………………………………………………….525
8- Azaltılan Sermayenin Af Kanunlarıyla Oluşturulan Fon ve Karşılıklar
ile Ar-Ge Fonlarını İçermesi …………………………………………………………………526
YARARLANILAN KAYNAKLAR ……………………………………………………….533