Vergi Hukukunda Zamanaşımı

ÖNSÖZ

Vergi hukukunda zamanaşımı, devletin vergilendirme yetkisini süre açı­sından sınırlandıran bir kavram olup, diğer hukuk dallarında olduğu gibi kamu yararı amacıyla kabul edilmiştir.

Zamanaşımı, vergi mevzuatında, vergilendirme aşamaları itibariyle ayrı ayrı düzenlenmiştir. Çalışmamızda öncelikle zamanaşımı kavramı, vergi hu­kuku özelinde olmak üzere, diğer hukuk dallarındaki zamanaşımı kavramları ile karşılaştırmalı olarak açıklanmaya çalışılmıştır. Akabinde sırasıyla tarh za­manaşımı, idari para cezalarında ve hürriyeti bağlayıcı cezalarda zamanaşımı, tahsilat zamanaşımı konuları incelenmiştir.

Bu konulara ilişkin zamanaşımının şartları, zamanaşımını durduran ve kesen nedenler, zamanaşımının hukuki sonuçları ve bu zamanaşımı süreleri ile ilgili özellikli durumlar detaylı olarak irdelenmiştir. Özellikle vergi hukuku ile ilgili olup, farklı maddelerde ve/veya kanunlarda düzenlenmiş olan zamanaşı­mı kurumlarının birbirleri ile olan ilişkisi ve uyumu değerlendirilmeye çalışıl­mıştır. Her bölümde uygulama konusunda ortaya çıkan yorum farklılıklarının neden olduğu hukuki tartışmalar üzerinde durularak, konu ile ilgili doktrinde ileri sürülen görüşlere yer verilmiştir. Yeri geldikçe idarenin uygulamaları ve mahkemelerin görüşlerine de yer verilerek, karar birimlerinin konu hakkında- ki düşünceleri yansıtılmaya çalışılmıştır.

ÖZGEÇMİŞ

2004   yılında Hacettepe Üniversitesi Maliye Bölümünden, 2016 yılında Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun oldu. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Mali Hukuk bilim dalında yüksek lisans eğitimini ta­mamladı.

2005   yılında Gelir İdaresi Başkanlığında başladığı çalışma hayatına, 2006 yılından itibaren Maliye Bakanlığı Hesap Uzmanları Kurulu’nda devam etti. 2011 yılında Vergi Denetim Kurulumdan ayrılarak Ordu Yardımlaşma Kurumanda (OYAK) göreve başladı. Şu anda OYAK’ta Grup Vergi Danışmanı olarak görev yapmaktadır.

Bağımsız Denetim Ruhsatı ve Yeminli Mali Müşavirlik Ruhsatı almaya hak kazanan yazar evli ve bir çocuk babasıdır.

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ…………………………………………………………………………………………1

I. ZAMANAŞIMI TEORİSİ………………………………………………………………..3

A. Kavram…………………………………………………………………………………….3
1.Tanımı……………………………………………………………………………………3
2. Vergi Hukukunda Zamanaşımının Diğer Kanunlardaki Zamanaşımı
ve Benzeri Müesseseler İle Karşılaştırılması…………………………………..5
a. Özel Hukuktaki Zamanaşımı İle Karşılaştırma………………………….5
b. Ceza Kanunundaki Zamanaşımı İle Karşılaştırma……………………..6
B. Zamanaşımının Kabul Edilme Sebepleri………………………………………..7
1. Özel Hukukta Zamanaşımının Kabul Edilme Sebepleri………………….7
2. Ceza Hukukunda Zamanaşımının Kabul Edilme Sebepleri…………….8
3. Vergi Hukukunda Zamanaşımının Kabul Edilme Sebepleri………….10

II. TARH ZAMANAŞIMI…………………………………………………………………12
A. Kavram…………………………………………………………………………………..12
B. Koşulları………………………………………………………………………………….14
1. Vergiyi Doğuran Olayın Gerçekleşmesi…………………………………….15
2. Tarh İşleminin Kanunda Öngörülen Sürede Yapılmaması……………16
3. Tebliğin Kanunda Öngörülen Sürede Yapılmaması…………………….17
C. Zamanaşımını Durduran ve Kesen Nedenler………………………………..24
1. Zamanaşımını Durduran Nedenler………………………………………….25
a. Matrah Takdiri İçin Takdir Komisyonuna Başvurulması……………25
(1) 01.01.2005 Tarihinden Önceki Dönemler İle İlgili
08.07.2010 Tarihi İtibariyle Takdir Komisyonunda Bekleyen
Dosyalar…………………………………………………………………………..27
(2) Salt Zamanaşımının Durdurulması İçin Takdir Komisyonuna
Başvurulması……………………………………………………………………29
b. Mücbir Sebep Nedeniyle Sürelerin İşlememesi……………………..32
2. Zamanaşımını Kesen Nedenler……………………………………………….34

D. Hukuki Sonuçları……………………………………………………………………..35
1. Tarhiyat Yapılamaması…………………………………………………………..35
2. Hataların Düzeltilememesi…………………………………………………….36
3. Vergi İncelemesi Yapılamaması……………………………………………….39
4. Defter ve Belgelerin İbrazının İstenememesi…………………………….40
E. Özellikli Durumlar…………………………………………………………………….41
1. Şarta Bağlı İstisna veya Muafiyet Uygulamalarında Zamanaşımı….41
a. Taşınmaz ve İştirak Hissesi Satış Kazancı İstisnası…………………..41
b. Yatırım Teşvik Belgesi Sahibi Mükelleflere Tanınan KDV
İstisnası……………………………………………………………………………….42
c. Döviz Kazandırıcı Faaliyetlere İlişkin Damga Vergisi İşlemleri…..43
d. 5746 Sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin
Desteklenmesi Hakkında Kanun Uyarınca Ayrılan Fonların
İşletmeden Çekilmesi……………………………………………………………44
e. İndirimli Kurumlar Vergisi Uygulaması………………………………….45
2. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Zamanaşımı………………..47
3.Kurumların Tasfiyesinde Zamanaşımı……………………………………….48
4. Veraset ve İntikal Vergisinde Zamanaşımı…………………………………49
5. Motorlu Taşıtlar Vergisinde Zamanaşımı………………………………….51
6. Damga Vergisinde Zamanaşımı……………………………………………….52
7. Emlak Vergisinde Zamanaşımı………………………………………………..54
a. Genel Kural………………………………………………………………………54
b. Bildirim Dışı Kalan Binalarda Zamanaşımı……………………………..54
8. Gelir ve Kurumlar Vergisi Tevkifatında Zamanaşımı……………………55
9. Gelir ve Kurumlar Vergisinin İadesinde Zamanaşımı………………….58
10. Devreden Katma Değer Vergisinde Zamanaşımı………………………59
11. Katma Değer Vergisi ve Özel Tüketim Vergisi İadesinde
Zamanaşımı…………………………………………………………………………….59
12.Mahkeme Kararları Sonucunda İptal Edilen İşlemlerde
Zamanaşımı…………………………………………………………………………….62
13. Özel Hesap Dönemi Kullanan Mükelleflerde Zamanaşımı…………64
VII
14. İthalde Alınan Vergilerde Zamanaşımı……………………………………64
15. Zamanaşımı Süresinin Dolmasına 3 Ay Kala Tarhiyat Öncesi
Uzlaşma Yapılamaması……………………………………………………………..65
16. Geçmiş Yıl Zararlarının Mahsubunda Zamanaşımı……………………67

III. İDARİ PARA CEZALARINDA VE HÜRRİYETİ BAĞLAYICI CEZALARDA
ZAMANAŞIMI………………………………………………………………………..69
A. İdari Para Cezalarında Zamanaşımı…………………………………………….69
1. Tanımı ve Kapsamı………………………………………………………………..69
a. Vergi Ziyaı Cezasında Zamanaşımı……………………………………….71
b. Usulsüzlük Cezalarında Zamanaşımı…………………………………….72
2. Ceza Kesme Zamanaşımını Durduran ve Kesen Nedenler…………..74
a. Durduran Nedenler……………………………………………………………74
b. Kesen Nedenler………………………………………………………………..74
3. Hukuki Sonuçları…………………………………………………………………..75
4. Özellikli Durumlar…………………………………………………………………75
a. Şarta Bağlı İstisna veya Muafiyet Uygulamalarına İlişkin
Cezalarda Zamanaşımı…………………………………………………………..75
b. Damga Vergisine İlişkin Cezalarda Zamanaşımı……………………..76
(1) Hükmünden Yeniden Faydalanılan Kağıtlara İlişkin
Cezalarda Zamanaşımı……………………………………………………….76
(2) Hükmünden Yeniden Faydalanılan Kağıtlara İlişkin
Noterlere Kesilecek Özel Usulsüzlük Cezalarında Zamanaşımı…76
c. Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nun 17’inci Maddesi
Uyarınca Kesilecek Cezalarda Zamanaşımı……………………………….77
d. Tasfiye Halinde Ceza Kesmede Zamanaşımı………………………….79
e. Mücbir Sebebin Ceza Kesmede Zamanaşımına Etkisi……………..79
f. Gümrük Kanununa Göre Kesilen Para Cezalarında Zamanaşımı..80
B. Vergi Usul Kanununda Düzenlenen Hürriyeti Bağlayıcı Cezalarda
Zamanaşımı………………………………………………………………………………..80
1. Dava Zamanaşımı………………………………………………………………….82
a. Zamanaşımının Durması…………………………………………………….85
VIII
(1) Soruşturma ve Kovuşturma Yapılmasının İzin Veya Karar
Alınmasına Bağlı Olması…………………………………………………….85
(2) Soruşturma ve Kovuşturma Yapılmasının, Diğer Bir Mercide Çözülmesi Gereken Bir Meselenin Sonucuna Bağlı Bulunması…85
(3) Kanun Gereğince Hakkında Kaçak Olduğu Hususunda
Karar Verilmiş Olunması…………………………………………………….89
b. Hukuki Sonuçları……………………………………………………………….90
c. Zamanaşımının Kesilmesi……………………………………………………91
2. Ceza Zamanaşımı………………………………………………………………….92
a. Zamanaşımının Durması…………………………………………………….93
(1) Milletvekili Sıfatının Kazanılması…………………………………….93
(2) Hükümlünün Asker Olması…………………………………………….93
(3) Hükümlünün Bir Başka Cezadan Dolayı Ceza İnfaz
Kurumunda Bulunması………………………………………………………93
(4) Cezanın İnfazının Ertelenmesi veya Durdurulması…………….93
b. Hukuki Sonuçları……………………………………………………………….94
c. Zamanaşımının Kesilmesi……………………………………………………94

IV. TAHSİL ZAMANAŞIMI………………………………………………………………95
A. Kavram…………………………………………………………………………………..95
B. Koşulları………………………………………………………………………………….95
1. Kamu Alacağının Vadesinin Gelmesi………………………………………..96
2. Tahsil İşleminin Kanunda Öngörülen Sürede Yapılmaması………..100
C. Tahsil Zamanaşımını Durduran ve Kesen Nedenler……………………..100
1. Tahsil Zamanaşımını Durduran Nedenler………………………………..100
2. Tahsil Zamanaşımını Kesen Nedenler…………………………………….101
a. Ödeme…………………………………………………………………………..102
b. Haciz Tatbiki……………………………………………………………………105
c. Cebren Tahsil ve Takip Muameleleri Sonucunda Yapılan Her
Çeşit Tahsilat………………………………………………………………………106
IX
d. Ödeme Emri Tebliği…………………………………………………………107
e. Mal Bildirimi, Mal Edinme ve Mal Artmalarının Bildirilmesi…..108
f. Kefile veya Yabancı Şahıs ve Kurum Mümessillerine Tatbik
Edilen Veya Bunlar Tarafından Yapılan Bazı İşlemler…………………109
g. İhtilaflı Alacaklarda Kaza Mercilerince Bozma Kararı
Verilmesi……………………………………………………………………………109
h.Amme Alacağının Teminata Bağlanması………………………………110
i. Kaza Mercilerince İcranın Tehirine Karar Verilmesi………………..111
j. İki Amme İdaresi Arasında Mevcut Bir Borç İçin Alacaklı Amme
İdaresi Tarafından Borçlu Amme İdaresine Borcun Ödenmesi İçin
Yazı İle Müracaat Edilmesi……………………………………………………111
k. Amme Alacağının Özel Kanunlara Göre Ödenmek Üzere
Müracaatta Bulunulması ve/veya Ödeme Planına Bağlanması….111
D. Hukuki Sonuçları……………………………………………………………………112
E. Özellikli Durumlar…………………………………………………………………..115
1. Kısıtlı Arazilerde Zamanaşımı………………………………………………..115
2. 6183 Sayılı Kanun Uyarınca Yapılan Tecilin Zamanaşımına Etkisi..115
3. İflas Ertelemenin ve Konkordatonun Tahsilat Zamanaşımına
Etkileri………………………………………………………………………………….116
4. Şirket Ortaklarının ve/veya Yöneticilerinin Takip Edilmesi…………117
5. İşe Başlarken Verilen Teminatın Zamanaşımına Etkisi………………118
6. 6552 Sayılı Kanun Uyarınca Vergi Borçlarının Yeniden
Yapılandırılmasının Zamanaşımına Etkisi……………………………………118
F. İdari ve Adli Para Cezalarında Tahsil Zamanaşımı………………………..119
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME……………………………………………….121
KAYNAKÇA……………………………………………………………………….123